بر اساس داده‌ها، در تمام جهان و همین طور فرانسه، سطح سواد مالی زنان پایین‌تر از مردان است.

یکی از فعالیت‌های ما در سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی (اُ ای‌سی‌دی)، طراحی ابزارها و پرسش‌نامه‌ها با هدف ارزیابی سطح سواد مالی بزرگسالان در کشورهای عضو این سازمان است. سواد مالی فقط به معنای داشتن دانش مالی دربارۀ مفاهیمی مثل تورم و نرخ سود مرکب نیست. ما با استفاده از این ابزارها، رفتارهای مالی از جمله میزان پس‌انداز، بودجه‌بندی، برنامه‌ریزی و البته رویکرد افراد به پول و امور مالی را هم بررسی می‌کنیم.

دانش مالی مردم فرانسه دربارۀ مفاهیمی مثل نرخ تورم و بودجه‌بندی در سطح خوبی قرار دارد. ارزیابی رفتارهای مالی فرانسوی‌ها نشان می‌دهد آن‌ها بودجه‌بندی را به‌ خوبی می‌شناسند و اصولاً این رفتار را از والدین‌شان می‌آموزند. در واقع بسیاری از عادت‌های مالی در خانواده‌ها شکل می‌گیرد. برای مثال وقتی من دانش‌آموز بودم، آموزه‌های مالی مانند امروز در مدارس جایی نداشت. با این حال به‌ دلیل الگوبرداری از والدین، بسیاری از عادت‌های درست مالی در میان مردم فرانسه رایج شده است.

طبق آمار و ارقام، بیشتر مردم در کشورهای آسیایی اهل پس‌اندازند و این رقم از متوسط کشورهای عضو اُای‌سی‌دی بیشتر است. هر چند مردم فرانسه به اندازۀ آسیایی‌ها پس‌انداز نمی‌کنند، پس‌اندازکنندگان خوبی هستند. با وجود این مفهوم نرخ مرکب نه فقط در فرانسه بلکه تقریباً در تمام کشورهای دنیا به‌ خوبی درک نشده است. نحوۀ استفاده از اعتبار یکی از حوزه‌هایی است که نیاز به بهبود دارد. با آن که چارچوب حمایت از مصرف‌کننده در کشور ما بسیار قدرتمند است، مشکلاتی نیز به‌ خصوص برای قشر کم‌درآمد و کم‌سواد در این زمینه وجود دارد. آن‌ها برای خریدهای آنی، از کارت اعتباری استفاده می‌کنند؛ در حالی که باید برای سرمایه‌گذاری در مسکن یا دارایی‌های بلندمدت از آن بهره ببرند. به‌طور متوسط، سطح سواد مالی مردم فرانسه در مقایسه با دیگر کشورهای اُ ای‌سی‌دی بالاتر است.

تمام این اطلاعات دربارۀ متوسط‌هاست و به نظر من صحبت کردن دربارۀ متوسط‌ها درست نیست؛ چون ما هیچ‌ وقت با فردی معمولی طرف نیستیم و باید همۀ افراد و تنوع جمعیت را درنظر بگیریم. واضح است که تحصیلکرده‌ها، افراد پردرآمد و با درآمد متوسط تا اندازۀ زیادی از نظر مالی باسوادند اما بخشی از جمعیت کشور به‌دلیل دانش مالی کم یا رفتارهای مالی ضعیف در ارتباط با پس‌انداز در معرض ریسک قرار دارند و معمولاً بدهکارند.

در ارزیابی‌های اخیر اُای‌سی‌دی، نسل جوان فرانسه نسبت به کشورهای عضو دیگر سواد مالی کمتری دارد. به همین دلیل دولت فرانسه روی راهبرد ملی آموزش مالی سرمایه‌گذاری کرده و قصد دارد سواد مالی را در برنامه‌های درسی مدارس بگنجاند تا نسل جوان مهارت‌های لازم را کسب کند. از سوی دیگر سطح دانش مالی زنان در فرانسه در مقایسه با مردان کمتر است.

طبق آمار و ارقام، بیشتر مردم در کشورهای آسیایی اهل پس‌اندازند و این رقم از متوسط کشورهای عضو اُای‌سی‌دی بیشتر است.

بر اساس داده‌ها، در تمام جهان و همین طور فرانسه، سطح سواد مالی زنان پایین‌تر از مردان است. زنان در سرمایه‌گذاری بلندمدت (البته برای خودشان و نه فرزندان و خانواده)، نسبت به مردان توانایی کمتری دارند. برای افزایش آگاهی‌های مالی زنان، دخترها و پسرها باید به صورت مساوی از آموزش برخوردار باشند. در عین حال، برنامه‌ها باید به گونه‌ای آموزش داده شود که سوگیری‌های جنسیتی در آن وجود نداشته باشد؛ چون شیوۀ یادگیری دخترها و پسرها اندکی متفاوت است.

«پیزا» یا «برنامۀ سنجش بین‌المللی»، برنامه‌ای است که عملکرد دانش‌آموزان 15ساله را در خواندن، ریاضی و علوم ارزیابی می‌کند. در طول سال‌های مختلف دیده‌ایم پسرها معمولاً در ریاضی عملکرد بهتری نسبت به دخترها دارند. یعنی اگر مانند گذشته، سواد مالی را در کلاس‌های ریاضی آموزش دهیم، فقط به نفع پسرها عمل کرده‌ایم. منظورم این نیست که نباید این کار را انجام دهیم اما برنامه‌های آموزش سواد مالی باید در کلاس‌های علوم اجتماعی یا درس‌های دیگری که عملکرد دخترها در آن‌ها بهتر است نیز گنجانده شود. بنابراین، یکی از اقدامات ضروری این است که شیوه‌های آموزشی با سوگیری جنسیتی همراه نباشد.

عامل اثرگذار دیگر، نگرش خانواده‌هاست. برای مثال، آیا فرصت برابر برای دسترسی به حساب بانکی به دخترها داده می‌شود؟ در ارزیابی‌های پیزا همبستگی زیادی میان دسترسی به حساب بانکی الکترونیک و سطح سواد مالی وجود دارد. بنابراین، سواد مالی با تجربیات زندگی ما مرتبط است. در کشورهای مختلف و البته بر اساس قوانین آن‌ها باید فرصت‌های برابر برای انجام کارها در اختیار دخترها قرار بگیرد تا یادگیری اتفاق بیفتد. در این صورت می‌شود انتظار بهبود داشت.

در میان بزرگسالان هم زن‌ها به حمایت بیشتری در این زمینه نیاز دارند تا بیاموزند سرمایه‌گذاری کار بدی نیست؛ به‌ خصوص سرمایه‌گذاری بلندمدت و البته برای خودشان. عموماً زنان بیشتر از خودشان به خانواده اهمیت می‌دهند؛ اما باید متوجه این موضوع باشند که اگر به خودشان توجه نکنند، مراقبت از خانواده هم به مراتب دشوارتر خواهد بود. فکر می‌کنم ما به گروه‌های حمایتی نیاز داریم؛ گروه‌هایی متشکل از زنان که در نقش سرپرست خانواده و مراقبت‌کننده، برای زنان الگو باشند و از آن‌ها حمایت کنند. در عین حال، باید اطمینان حاصل کنند منابع لازم برای مراقبت از کسانی که این زنان دوست‌شان دارند، در اختیارشان قرار می‌گیرد.