با پایان یافتن چهارمین ترم آموزش درس سواد مالی در دانشگاه تهران و رسیدن تعداد دانشجویان این درس به سه‌هزار و دویست نفر، نشستی برای بررسی روند آموزش این درس و شیوه‌های توسعۀ آن برگزار شد. این نشست با حضور دکتر مجید نیلی، عضو هیأت علمی دانشکدۀ برق و کامپیوتر؛ دکتر محمدعلی شریفی، عضو شورای سیاست‌گذاری و نوآوری آموزشی دانشگاه‌ تهران؛ دکتر علی سوری، رئیس دانشکدۀ اقتصاد؛ دکتر مهدی، ناجی عضو هیأت علمی دانشکدۀ اقتصاد و استاد درس سواد مالی؛ مهسا صادقی، دستیار آموزشی ارشد این درس و دکتر کمیل رودی، مدیر آکادمی هوش مالی برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر مهدی ناجی، آماری از ارائۀ این درس ارائه کرد و گفت: از مهر 1399 که آموزش سواد مالی به صورت آزمایشی در دانشگاه تهران آغاز شد، تا تابستان 1401 که این درس به صورت رسمی در دروس اختیاری دانشگاه تصویب شده است، 3200 نفر این درس را گذرانده‌اند. 

وی افزود: این درس ابتدا، با پیشنهاد و حمایت دکتر نیلی، به صورت آزمایشی در دانشکدۀ برق و کامپیوتر ارائه شد. پس از دریافت بازخور خوب دانشجویان و گزارش آن به شورای دانشگاه و حمایت ویژۀ دانشگاه به خصوص آقای دکتر شریفی، این درس به صورت درس انتخابی دو واحدی تصویب شد تا همۀ دانشجویان در رشته‌های مختلف بتوانند از آن بهره‌مند شوند. این درس، علاوه بر اثرات آموزشی، دستمایۀ پژوهش‌های مختلف دانشجویی شد و تاکنون پنج پایان‌نامه در حوزۀ سواد مالی نگاشته شده یا در دست نگارش است.
در ادامۀ این نشست، مهسا صادقی به تشریح سرفصل‌ها و برنامه‌های آموزشی این درس پرداخت و گفت: خرج و پس‌انداز، اعتبار و بدهی، کار و درآمد، سرمایه‌گذاری، ریسک و بیمه و تصمیم‌گیری مالی، شش سرفصل این درست هستند. پیش از شروع آموزش‌ها و در ابتدای ترم، دانشجویان دو پرسشنامۀ سنجش سواد مالی را تکمیل می‌کنند تا ارزیابی اولیه‌ای از دانش و رفتار مالی آن‌ها به دست آید. آن‌ها در طول ترم، 42 ویدئوی آموزشی را می‌ببینند و به تمرین‌های هفتگی پاسخ می‌دهند. در این مدت، در مجموع، بیش از 200 هزار تمرین ارزیابی شده است. در پایان ترم، بار دیگر، سواد مالی دانشجویان سنجیده می‌شود تا تغییرات دانش و رفتار مالی ایشان ارزیابی شود.

سپس دکتر مجید نیلی، به ضرورت ارائۀ این درس اشاره کرد و گفت: ما در دانشکده یک سیاست جدی داشتیم و آن تغییر فضای آموزشی به فضای یادگیری و سوق‌ دادن دانشجوها به سمت کارآفرینی و نوآوری بود. در پیمایشی مفصل که با مشارکت خوب دانشجویان انجام گردید، مشخص شد عموم دانش‌آموختگان ما در حوزۀ تخصصی، بسیار توانمند و در حوزۀ مهارت‌های نرم دارای ضعف هستند. در همین راستا برنامه‌ریزی شد تا به تدریج مهارت‌هایی مانند کار تیمی، تصمیم‌گیری، سواد مالی، توجه به محیط زیست و... در اختیار دانشجویان قرار گیرد.
وی افزود: ارائۀ درس سواد مالی، تجربۀ بسیار خوبی بود و قدم خیلی خوبی برداشته شد. من بعضی از ویدئوها را دیدم و با دانشجویان زیادی صحبت کردم. آن‌ها بسیار راضی بودند و خیلی لذت می‌بردند. با اضافه شدن رویکردهای اقتصاد شناختی و... به عنوان چاشنی هم درس بهتر خواهد شد. 

دکتر نیلی با تأکید به یکی از آفت‌های معمول در حوزۀ آموزش گفت: موردی که همیشه مشکل ایجاد می‌کند توهم دانستن است. اگر این درس عمق ایجاد نکند تا دانشجویان دنبال دانستن بیشتر بروند، ‌آن‌ها احساس می‌کنند همه چیز را می‌دانند و دیگر دنبال یادگیری هم نمی‌روند.

وی با اشاره به شعار دانشگاه تهران مبنی بر کارآفرینی و مسئولیت اجتماعی توضیح داد: کسی که سواد مالی نداند اصولاً نمی‌تواند کارآفرین شود و از همین رو لازم است دانشگاه به گسترده‌تر شدن این بحث و استمرار و پایداری این درس کمک کند.

دکتر نیلی در پایان گفت: ما در ایران خیلی دیر به فکر سواد مالی افتاده‌ایم. برای نسل جدیدی که گیمش را خودش باید بخرد و خرج‌هایی اختصاصی دارد که مستقل از خرج خانه است، یادگیری سواد مالی باید خیلی قبل‌تر از این‌ها آغاز شود تا بتواند امور مالی‌اش را مدیریت کند.

در پایان دکتر کمیل رودی، ضمن قدردانی از حسن توجه دانشگاه تهران در پرداختن به موضوع سواد مالی گفت: بررسی تجربۀ کشورها در توسعه و ترویج سواد مالی نشان می‌دهد، همیشه اولین‌ها جایگاه و اهمیت به‌سزایی داشته‌اند. اینکه دانشگاه تهران، طلایه‌دار آموزش سواد مالی به دانشجویان کشور شد، جای تقدیر و تحسین دارد.

وی افزود: سیاست‌گذاری آموزش سواد مالی بر این امر تأکید دارد که این آموزش‌ها باید در نقاط مهم یعنی در «زمان درست» و «مکان درست»، به «افراد درست» اتفاق بیفتد تا اثرگذاری بیشتری داشته باشد؛ به این معنا که در میان افراد مختلف جامعه، برخی افراد در برخی مراحل عمر، بیشتر پذیرای آموزش‌های مالی هستند. آموزش سواد مالی به دانشجویان از دو منظر حائز اهمیت هستند؛ نخست آنکه آن‌ها در آستانۀ ورود به اجتماع و بازار کار هستند و به آگاهی‌های مالی نیاز دارند. دوم آنکه دانشجویان به سبب دانشجویی، عمدۀ زمان خود را صرف یادگیری می‌کنند.

مدیر آکادمی هوش مالی با اشاره به نوع‌شناسی مأموریت دانشگاه‌ها در جهان گفت: دانشگاه‌ها معمولاً بر یکی از این سه مأموریت، تمرکز دارند: انتقال دانش و آموزش که دانشگاه‌های انگلیسی بیشتر به آن مشهورند، تولید دانش و پژوهش که بیشتر در دانشگاه‌های آلمانی دیده می‌شود و اشاعۀ دانش یا کاربردی‌سازی که دانشگاه‌های آمریکایی به دنبال آنند. با چنین نگاهی، در دانشگاه‌های آموزشی اساتید، توانمندی بسیار بالایی در تدریس دارند و  در خدمت دانشجویان هستند. در دانشگاه‌های پژوهشی، استاد اصل است و دانشجو برای استاد گرفته می‌شود و در نهایت در دانشگاه‌هایی که مشغول کاربردسازی هستند، ارتباط با صنعت بسیار محکم است و هم استاد و هم دانشجو در خدمت مسائل جامعه و صنعت هستند.

وی با ذکر انواع مأموریت‌ها ادامه داد: دانشگاه تهران در ارائۀ درس سواد مالی، همۀ توانمندی خود در آموزش و پژوهش را برای حل مسأله و پر کردن خلائی که در حوزۀ سواد مالی وجود داشت به خدمت گرفت و این، بسیار کار ارزشمندی است. آنچه معمولاً در کشور اتفاق می‌افتد انجام پروژه‌های بزرگ برای سازمان‌های بزرگ است و به کارهای به ظاهر کوچک و عمیق و اثرگذار کم‌تر توجه می‌شود. اما دانشگاه تهران با وظیفه‌شناسی و طراحی درست یک درس ضروری، زندگی هزاران نفر را تحت تأثیر قرار داد که البته ادامه هم خواهد داشت.

دکتر رودی در پایان تأکید کرد: سواد مالی در معرض آسیب عرفی شدن، سطحی شدن و دولتی شدن قرار دارد، حال آنکه سواد مالی موضوعی تخصصی با سرفصل‌های مشخص است که باید با جذابیت در ارائه و کشش از سوی مخاطب، بر جان و دل او بنشیند تا اثرگذار و مفید باشد. سرمایۀ علمی و پژوهشی دانشگاه تهران کمک خواهد کرد عمق مورد انتظار در مبانی علمی و آموزشی توسعۀ سواد مالی در کشور فراهم شود. امیدواریم با محوریت دانشگاه تهران، دانشجویان سایر دانشگاه‌ها نیز بتوانند این درس را به صورت مهمان یا به اشکال دیگر انتخاب کنند و سواد مالی در همۀ دانشگاه‌های کشور توسعه یابد.

چکیده‌ای از این نشست را در ویدئوی زیر تماشا کنید.