من در ایران به دنیا آمده‌ام و این کشور را خیلی دوست دارم. اگر شما هم قصد دارید ایران را به کشور بهتری تبدیل کنید، باید قوانین و مقرراتی وضع کنید که نشان دهد علم اقتصاد چطور کار می‌کند. 

آموزش سواد مالی در آمریکا موضوع نسبتاً جدیدی است. بسیاری از مردم توانایی تجزیه و تحلیل امور سادۀ مالی را ندارند. حدود 70 درصد از آمریکایی‌ها مفهوم سود مرکب را نمی‌دانند. در میان نسل جوان و دانشجویان هم سطح سواد مالی به رشتۀ تحصیلی آن‌ها بستگی دارد. من کسانی را می‌شناسم که در رشتۀ پزشکی تحصیل کرده‌اند؛ اما دربارۀ صعود و نزول بازار سرمایه یا مقایسۀ بازدهی آن با خرید اوراق قرضه هیچ اطلاعاتی ندارند. برای بسیاری از افراد تحصیل‌کرده در رشته‌های گوناگون، درک امور مالی دشوار است و عموماً به یادگیری این مفاهیم علاقه‌مند نیستند. آن‌ها نمی‌دانند که آموختن این مفاهیم برای داشتن آینده‌ای بهتر، از اهمیت بسیاری برخوردار است.

یکی از اساتید سرشناس و نامدار سواد مالی در دانشگاه جرج‌واشینگتن، خانم آناماریا لوساردی است. دولت آمریکا و فدرال‌رزرو و البته محققانی مانند خانم لوساردی، نزدیک به بیست سال است که مشغول فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی در حوزۀ سواد مالی هستند.

حدود ۷۰ درصد از آمریکایی‌ها مفهوم سود مرکب را نمی‌دانند. برای بسیاری از افراد تحصیل‌کرده در رشته‌های گوناگون، درک امور مالی دشوار است و عموماً به یادگیری این مفاهیم علاقه‌مند نیستند. 

آمریکا جامعه‌ای مصرف‌کننده است و تبلیغات، مردم را به مصرف بیشتر سوق می‌دهد. آن‌ها وقتی کالایی را در تلویزیون می‌بینند، احساس می‌کنند باید آن را داشته باشند. بنابراین، مدام خرید می‌کنند. طبق آمار و ارقام، حدود 40 درصد از آمریکایی‌ها حتی 500 دلار برای پیشامدهای غیرمنتظره کنار نگذاشته‌اند و این موضوعی است که باید دربارۀ آن تأمل کرد.  این در حالی است که در بسیاری از کشورهای اروپای شمالی، مردم از چتر حمایتی دولت برخوردارند؛ اما در آمریکا این‌ طور نیست. پس داشتن پس‌انداز برای پیشامدهای غیرمنتظره ضروری به نظر می‌رسد.

حدود نیمی از آمریکایی‌ها تمام درآمدشان را صرف هزینه‌ها می‌کنند و بسیاری از آن‌ها بدهکارند. بنابراین، پس‌انداز بخش عمده‌ای از جمعیت آمریکا بسیار کم است. فقط ثروتمندان و افراد با درآمد متوسط به بالا می‌توانند پس‌انداز کنند و این، وضعیت خوشایندی نیست.

آمریکا جامعه‌ای مصرف‌کننده است و تبلیغات، مردم را به مصرف بیشتر سوق می‌دهد. آن‌ها وقتی کالایی را در تلویزیون می‌بینند، احساس می‌کنند باید آن را داشته باشند. بنابراین، مدام خرید می‌کنند. طبق آمار و ارقام، حدود ۴۰ درصد از آمریکایی‌ها حتی ۵۰۰ دلار برای پیشامدهای غیرمنتظره کنار نگذاشته‌اند 

به جز نواحی دورافتاده و روستایی، میزان دسترسی آمریکایی‌ها به خدمات مالی، به دلیل دسترسی به اینترنت پرسرعت، فوق‌العاده است. مشکل مردم، نبود دسترسی نیست، بلکه ناآگاهی از نیازهاست. فکر می‌کنم بزرگ‌ترین مشکل مردم آمریکا ناامنی مالی و اطمینان نداشتن از آیندۀ مالی است. مردمی که در کشورهای اروپای شمالی زندگی می‌کنند، از امنیت مالی برخوردارند. آن‌ها در تعطیلات به سفر می‌روند و به اندازۀ کافی تفریح می‌کنند. اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند که اگر کار کنند، برای دوران بازنشستگی به میزان کافی درآمد خواهند داشت و از این رو، آرامش خاطر دارند. این میزان از درآمد برای بعضی فوق‌العاده است و برای عموم جامعه نیز کم و بیش کافی است. آن‌ها از سال‌های پایانی زندگی لذت می‌برند؛ اما در ایالات متحده این میزان از امنیت وجود ندارد. فقط طبقۀ متوسط این موضوع را به خوبی درک می‌کند. این گروه برای دوران بازنشستگی پس‌انداز می‌کنند. از آن‌جا که پرداختی نظام تأمین اجتماعی در آمریکا کافی نیست، قشر متوسط از پیامدهای پس‌انداز نکردن برای دوران میانسالی و بازنشستگی‌ آگاه‌ است. بنابراین، در آمریکا خدمات مالی بسیار دسترس‌پذیر است؛ اما درک عمیق و درستی از چرایی پس‌انداز وجود ندارد.

مسألۀ دیگر، خریدهای بی‌وقفه و تمام‌نشدنی مردم آمریکاست. خانۀ آمریکایی‌ها پُر از کالاها و اجناس غیرضروری و بدون کاربرد است. اگر به خانۀ خانواده‌ای ژاپنی سر بزنید، احتمالاً یک تلویزیون بسیار باکیفیت در خانه‌شان می‌بینید؛ اما در خانۀ خانوادۀ آمریکایی، پنج تلویزیون خیلی معمولی و شاید بی‌مصرف وجود دارد. آن‌ها به این درک نمی‌رسند که بهتر است پس‌انداز کنند تا در آینده امنیت بیشتری داشته باشند.

مشکل اصلی آمریکا این است که وقتی این کشور را با دیگر کشورهای پیشرفته مقایسه کنیم، می‌بینیم که از نظر نابرابری درآمد و ثروت بدترین کشور است. اینجا جامعه‌ای متشکل از دو گروه دارا و ندار است. بنابراین، باید بگویم فقط طبقۀ ثروتمند آمریکا قادر به پس‌انداز و سرمایه‌گذاری است.

در کوتاه‎‌مدت باید برای میانسالان و بازنشستگان آینده اقداماتی انجام شود. دست‌کم ۵۰ تا ۶۰ درصد آمریکایی‌هایی که قرار است به زودی بازنشسته شوند، هیچ پس‌اندازی ندارند. 

سواد مالی به مردم کمک می‌کند برای زندگی‌شان برنامه‌ریزی کنند. فرانکو مودیلیانی، برندۀ جایزۀ نوبل اقتصاد، استاد من بود و تأثیر بسزایی در زندگی‌ام گذاشت. او فرضیۀ چرخۀ زندگی را مطرح کرد که نشان می‌دهد افراد در سال‌های نخست زندگی، پس‌انداز و درآمد ندارند. آن‌ها در دورۀ میانی زندگی به کار و کسب درآمد مشغول می‌شوند و پس‌انداز می‌کنند و در دوران بازنشستگی، از پس‌اندازشان استفاده می‌کنند. این فرضیه به خوبی نشان می‌دهد مردم چطور الگوی زندگی‌شان را انتخاب کنند و برنامه‌ریزی مالی داشته باشند.

مردم باید با مفاهیم اولیۀ اقتصادی، مانند تولید ناخالص داخلی و نرخ بهره، آشنا باشند. آن‌ها باید مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، بانک و اوراق قرضه را بدانند و از مزایا و معایب خرید سهام شرکت یا تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری و خرید صندوق‌ها اطلاع داشته باشند. متأسفانه، مردم نه فقط در آمریکا، بلکه در بسیاری از کشورهای جهان، از این دانش برخوردار نیستند. دسترسی به این آموزش‌ها و افزایش مهارت‌های مالی و اقتصادی باعث می‌شود افراد به استقلال و امنیت مالی برسند و به جای کمک گرفتن از مشاور یا برنامه‌ریز مالی، خودشان تصمیم‌گیری کنند.

کمترین دستمزد برای بعضی از مردم هفت دلار در ساعت است. حدود ۳۰ میلیون کودک در آمریکا شب‌ها گرسنه به تخت‌خواب‌شان می‌روند.

مردهای آمریکایی از نظر مالی باسوادترند. هر چند تعداد زنانی که در رشته‌هایی مانند اقتصاد و مالی تحصیل می‌کنند، افزایش یافته، از نظر تاریخی، نقش مردها در این رشته‌ها پررنگ‌تر است.

در آمریکا خانواده‌های تک‌سرپرست زیادی زندگی می‌کنند. در این خانواده‌ها، مادر مسئولیت مراقبت از فرزندان و در نتیجه، مدیریت امور مالی خانه را به عهده دارد. در خانواده‌هایی که پدر و مادر در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند، امور مالی روزانه، مانند پرداخت صورت‌حساب‌ها و خرید مواد غذایی، بر عهدۀ زنان است؛ اما تصمیم‌های بزرگ‌تری مانند میزان هزینه‌کرد برای تعطیلات، پس‌انداز و خرید مسکن را مردها می‌گیرند.

در کوتاه‌‎مدت باید برای میانسالان و بازنشستگان آینده اقداماتی انجام شود. دست‌کم ۵۰ تا ۶۰ درصد آمریکایی‌هایی که قرار است به زودی بازنشسته شوند، هیچ پس‌اندازی ندارند. 

نابرابری درآمد و ثروت و دستمزد حداقلی، از مهم‌ترین مسائل مالی کشور است. کمترین دستمزد برای بعضی از مردم هفت دلار در ساعت است. این افراد اگر هر روز هم کار کنند، امکان ندارد از عهدۀ هزینه‌های زندگی بربیایند. دستمزدهای کمی که منجر به فقر می‌شود، یکی دیگر از مسائل مردم آمریکاست. حدود 30 میلیون کودک در آمریکا شب‌ها گرسنه به تخت‌خواب‌شان می‌روند.

دسترسی به مراقبت‌های بهداشت و درمان و همین ‌طور آموزش، از دیگر مسائل مهم در آمریکاست. برای اینکه مردم جامعه‌ای زندگی شرافتمندانه داشته باشند، باید از فرصت‌های برابر برخوردار باشند تا استعدادهای‌شان را توسعه دهند. البته که همۀ ما باید سخت کار کنیم؛ اما باید به اندازۀ دیگران نیز فرصت در اختیار داشته باشیم.

مطمئناً نام آدام اسمیت، پدر علم اقتصاد مدرن، را شنیده‌اید. او جمله‌ای در این زمینه گفته که به آن استناد می‌کنم. اسمیت می‌گوید: «من با کسی که در آفریقا زندگی می‌کند، هیچ فرقی ندارم؛ اما فرصت‌های بهتری در اختیار داشته‌ام.»

اگر بخواهیم دنیا را به جای بهتری تبدیل کنیم، باید فرصت‌های برابر در اختیار مردم قرار دهیم. اقتصاد واقعاً علم دشوار و پیچیده‌ای نیست. پل ساموئلسون، یکی از اساتید من و البته یکی از شناخته‌شده‌ترین اقتصاددانان در پنجاه سال گذشته، گفته است: «مهم‌ترین موضوع در اقتصاد، درک مفهوم عرضه و تقاضا است.» من در ایران به دنیا آمده‌ام و این کشور را خیلی دوست دارم. اگر شما هم قصد دارید ایران را به کشور بهتری تبدیل کنید، باید قوانین و مقرراتی وضع کنید که نشان دهد علم اقتصاد چطور کار می‌کند. پس از آن که چارچوب آن را مشخص کردید، این قوانین را به شکلی منصفانه برای همه اجرا کنید. با دادن فرصت‎‌های برابر به همه و توسعۀ استعدادها می‌شود دنیا را آباد و پررونق کرد و در عین حال، مردم خوشحال‌تر خواهند بود.

همدردی با مردم موضوع مهم دیگری است که باید به آن پرداخت. به پرورش تنبلی در جوامع معتقد نیستم؛ اما فکر می‌کنم باید برای کسانی که به کمک نیاز دارند، چتر حمایتی ایجاد کرد. ساختن جامعه‌ای خوب و خوشحال واقعاً کار دشواری نیست.