همۀ تلاش پدر و مادرها ساختن آیندهای روشن برای فرزندان است. ما بهترین مدرسهها، بهترین معلم و بهترین آموزشها را، از ادبیات و ریاضی تا موسیقی و هنر برایشان فراهم میکنیم. در این میان گاهی هم رؤیاهای دستنیافتۀ خودمان را برای فرزندمان آرزو میکنیم. میخواهیم آنها به جایی برسند و چیزهایی را به دست بیاورند که ما حسرتشان را داشتهایم. بنابراین، هر آنچه را که نیاز دارند برایشان فراهم میکنیم و هر روز کلاسها و آموزشهای گوناگونی را برایشان تدارک میبینیم. ما آنها را در بزرگسالی مستقل، توانمند، مسئولیتپذیر و شاد تجسم میکنیم و از این تصویر قند در دلمان آب میشود.
اما برای تحقق این تصویر راه درست آن است که بذری درست در کودکی آنها بکاریم. هیچ فردی یکشبه مسئولیتپذیر، پرتلاش توانمند نمیشود. نباید انتظار پرورش چنین فرزندی را داشته باشیم، در حالی که در کودکی هر چه خواسته است، بیدرنگ در اختیارش بوده. هیچگاه صبر کردن برای رسیدن به خواستهها را تمرین نکرده و هیچ وقت کمیابی پول را درک نکرده است. برای پرورش نسلی توانمند باید آنها را در حد درکشان با مسائل مالی آشنا کنیم، اجازه دهیم تجربههای شخصی خود را در ارتباط با پول به دست آورند و محدودیتها را درک کنند. همۀ اینها با آموزش سواد مالی به کودکان حاصل میشود.
هدف پس اندازی ممکن است کوتاهمدت یا بلندمدت باشد. برای شروع پس انداز، هدفهای مالی کوتاهمدت با قیمتهای پایین مناسباند تا انگیزۀ کودکان تقویت شود.
استانداردهای سواد مالی در دنیا نشان میدهند که هر فردی در هر سنی باید با چه مفاهیمی و تا چه میزان آشنا شود. یکی از مهمترین مفاهیم سواد مالی برای کودکان «پسانداز» است. در میان همۀ درسهای زندگی که برای فرزندمان مفید میدانیم و چه بسا که هیچ کدام از آنها دردی را دوا نکند، پسانداز درسی مهم و اثرگذار در آیندۀ آنهاست؛ درسی با ابعاد مالی و غیرمالی!
مطالعهای که روی دانشجویان در آمریکا انجام شده است نشان میدهد بین دانشجویانی که به طور مداوم رفتارهای مالی صحیحی از خود نشان میدهند، یک شباهت قابل توجه وجود دارد. تقریباً همۀ آنها گفتهاند که والدینشان از کودکی آنها را به پسانداز عادت دادهاند. بهترین راه شکلگیری عادت پساندازی در کودکان، تشویق آنها به پسانداز کردن برای خرید یک کالا یا خدمتی است که به آن مشتاق هستند. فقط در صورتی که برای رسیدن به چیزی اشتیاق داشته باشند، برای رسیدن به آن صبر کنند و بعد از مدتی لذت به دست آوردن آن را بچشند. این رفتار پس اندازی را تکرار میکنند.
برای شروع عادت پساندازی در کودکان با آنها گفتوگو کنید. اگر کالایی را دوست دارند که البته نیاز ضروری آنها نیست آنها را تشویق کنید که خودشان پولتوجیبی یا هدایایی را که میگیرند، پسانداز کنند و با پساندازشان آنها را تهیه کنند. به عبارت دیگر، یک هدف پساندازی جذاب برایشان تعریف کنید. برای ترغیب آنها به این کار از تجربه های شخصی کودکی خودتان و قلکهایی که داشتید با آنها صحبت کنید. یک راه مناسب ترغیب بچهها به پسانداز و رفتارهای درست مالی داستانگویی است. شنیدن داستانهایی با موضوع پسانداز موجب می شود کودکان خود را در موقعیت شخصیتها قرار دهند و بکوشند همان اتفاقها را در زندگی شخصی خود بازسازی کنند.
برای ترغیب کودکان به پس انداز و روش صحیح انجام آن، چند نکتۀ کلیدی وجود دارد. در ادامه این نکات را بیان کردهایم و برای هر نکته یک داستان ویژۀ کودکان را آوردهایم. این داستانها از میان مجموعههای معتبر مربوط به سواد مالی برای کودکان انتخاب شدهاند. نکات کلیدی که باید در آموزش پسانداز به کودکان در نظر بگیرید عبارتاند از:
برای شروع عادت پساندازی در کودکان با آنها گفتوگو کنید. اگر کالایی را دوست دارند که البته نیاز ضروری آنها نیست آنها را تشویق کنید که خودشان پولتوجیبی یا هدایایی را که میگیرند، پسانداز کنند و با پساندازشان آنها را تهیه کنند.
- کودکان باید یک هدف پساندازی مشخص داشته باشند. این هدف ممکن است کالایی برای خودشان یا برای دوستان و اعضای خانواده باشد. مهم این است که انتخاب خودشان باشد. داستان «چه روزی قلکم را بشکنم» داستان کودکی است که پولهایش را جمع میکند تا روز تولد خواهرش برای او یک خانۀ عروسکی بخرد.
- هدف پساندازی باید به طور دقیق مشخص باشد. کودک باید بداند هر هفته چه میزان لازم است پسانداز کند و بعد از چند وقت به هدفش میرسد. پسانداز کردن برای بچهها تمرین و آموزش صبر است. شفاف بودن حساب و کتابها موجب میشود کودک دچار سردرگمی نشود. داستان اولین پولتوجیبی من قصۀ کودکی است که ماه آینده تولد پدرش است و او برای آن روز پول جمع میکند. او به کمک مادرش از قیمت پیراهن باخبر می شود و حساب و کتاب میکند که چقدر باید پسانداز کند تا بتواند ماه آینده هدیه تولد را بخرد.
- هدف پس اندازی ممکن است کوتاهمدت یا بلندمدت باشد. برای شروع پس انداز، هدفهای مالی کوتاهمدت با قیمتهای پایین مناسباند تا انگیزۀ کودکان تقویت شود. «حساب و کتاب جیب من» داستان دیگری است که کودک با دوستش یک هدف پس اندازی کوتاصدت دارند؛ رفتن به سینما و البته همیشه یک وسوسۀ بیرونی برای خرج کردن پول ها و نرسیدن به هدف پس اندازی وجود دارد.
- برای آن که بچه ها در برابر وسوسه های بیرونی خرج کردن پول مقاومت بیشتری داشته باشند، یک راه مناسب «تصویرسازی» است. خوب است آنها خود را در دو حالت تجسم کنند. یکی زمانی که لذت خوردن یک بستنی (یا هر وسوسۀ بیرونی دیگر) را تجربه میکنند و دیگری در حالی که پولهایشان را جمع کردند و به هدف پساندازی خود رسیدهاند. داستان «کاش پولهایم را جمع میکردم» داستان کوچولو و خواهرش است که یکی پسانداز میکند و دیگری همۀ پولهایش را خرج میکند تا روزی که به یک فروشگاه بزرگ میروند و خواهر موجود کوچولو با پساندازش چیزهایی که دوست دارد می خرد.
- در راه رسیدن به هدف پساندازی بچهها انگیزۀ به دست آوردن پول بیشتر برای زودتر رسیدن به خواستهشان را دارند و ممکن است خودشان بخواهند دست به کار شوند و پول پسانداز کنند.
- زمانی که کودکان با تلاش و صبر خود به هدف پساندازی میرسند، برایشان تجربهای متفاوت و دلچسب رقم میخورد. اعتمادبه نفس آنها تقویت میشود و احساس توانمندی میکنند. اگر این هدف، تهیۀ هدیه برای دوستان و خانواده باشد، شادی مضاعفی را در آنها ایجاد میکند. داستان «با پولم هدیه هم میخرم» داستان خرگوش است که از قلکش برای دوستانش هدیه میخرد، اما هیچ وقت قلکش خالی نمیشود.
- هدف پساندازی گاهی ممکن است یک هدف مشترک برای همۀ اعضای خانواده باشد یا هدفی برای یکی از اعضای خانواده که برای همه مهم است. داستان «بز مشکلگشا» داستان دختری در خانوادهای فقیر است که با هدیه گرفتن یک بز، فروش شیر آن و پسانداز کردن به رؤیای همیشگیاش، یعنی رفتن به مدرسه، میرسد.
- گاهی پسانداز برای رسیدن به هدفی در آینده نزدیک نیست. کودکان باید یاد بگیرند که بخشی از پساندازشان را همیشه برای روز مبادا نگه دارند داستان «پس انداز هویج» ماجرای رازی است که خاله سنجاب به خرگوش میگوید و پسانداز هویچ شروع میشود تا در یک روز توفانی خانواده را نجات دهد.
- بعد از شروع پسانداز، ممکن است کودکان چند تجربۀ ناموفق داشته باشند و گاهی بخشی از آن را خرج کنند. در این مواقع برای آنها توضیح دهید که ممکن است دیرتر به هدفشان برسند و اگر پافشاری کردند، اجازۀ این کار را بدهید.
خواندن داستانها و بیان تجربههای شخصی، گام اول برای شروع پسانداز است. با کودک خود همراه شوید، یک هدف پساندازی را مشخص کنید و به او کمک کنید تا تجربۀ منحصربهفردی را رقم بزند. تکرار این تجربهها و رفتارهای مالی درست، به مرور آن را به یک عادت مالی دائمی تبدیل میکند.
هشتگهای مرتبط
سایر عناوین
مطالب پیشنهادی
-
-
سواد مالی برای خانمها؛ میدان عمل
سخنان دکتر کمیل رودی در برنامۀ تلویزیونی «عصر شیرین»؛ شبکۀ افق؛ فصل اول؛ قسمت سیزدهم
-
تندرستی و پولدرستی
توان اقتصادیمان را به باشگاه بفرستیم؛ اهمیت آموزش سواد مالی
-
انتخاب سخت
قلب بزرگ یا جیب بزرگ؛ جلد 9 از مجموعه 40جلدی داستانهای سواد مالی برای کودکان 10 تا 12 ساله