ژاپن، کشوری است که مردم آن در بسیاری خصوصیات خوب سرآمدند و لقب باهوش‌ترین، منظم‌ترین و سختکوش‌ترین برخی از عناوین آن‌هاست. بررسی اینکه جایگاه آن‌ها در حوزه متفاوتی مثل سواد مالی چگونه است، جالب به نظر می‌رسد. این موضوع را می‌توان از طریق بررسی نتایج آزمونی که «شورای مرکزی خدمات اطلاعات مالی» این کشور برای اولین بار در سال 2011 و برای بار دوم در سال 2016 با هدف بررسی وضعیت سواد مالی افراد 18 تا 79‌ ساله ژاپنی انجام داد، متوجه شد.

در سال 2011 بیش از 3500 ژاپنی در 500 نقطه این کشور، به صورت چهره به چهره یا از طریق پست الکترونیکی، به آزمونی با 51 سؤال پاسخ دادند؛ آزمونی که نیمی از سؤال‌های آن مشابه آزمون سواد مالی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و همچنین آزمون بنیاد آموزش سرمایه‌گذاری آمریکایی فینرا بود تا نتایج با سایر کشورها قابل مقایسه باشد. این آزمون شامل مجموعه‌ای از پرسش‌ها در زمینه «دانش و مهارت‌های تصمیم‌گیری مالی» و سؤال‌هایی درباره «ویژگی‌های رفتاری و نگرشی» از جمله دیدگاه‌های اقتصاد رفتاری مانند «زیان‌گریزی» و «رفتار گله‌ای» بود  و از سویی اطلاعات مربوط به سن، جنس، سطح تحصیلات، درآمد، شغل، آموزش‌های مالی دریافتی و میزان مطالعه اخبار مالی و اقتصادی را نیز دربرداشت.

• سؤالات دانش مالی، دانش پایه‌ای درباره نرخ بهره، نرخ بهره مرکب، تورم و ... را می‌سنجید.
• سؤالات مهارت‌های تصمیم‌گیری، رفتار پاسخ‌دهندگان درباره مدیریت بودجه خانواده و مدیریت مخارج شخصی را به منظور جلوگیری از مشکلات مالی شناسایی می‌کرد.

در سال 2016 بازنگری‌های اساسی از نظر محتوا و روش تحلیل در آزمون صورت گرفت. این بازنگری، نتیجه تغییرات صورت گرفته در وضعیت آموزش مالی و همچنین نقشه سواد مالی منتشرشده توسط گروه مطالعاتی آموزش مالی ژاپن در سال 2014 بود. پس از آن، آزمون بار دیگر اما این‌بار با پاسخ‌گویی 25،000 نفر به صورت برخط برگزار شد. این نفرات متناسب با ساختار جمعیت‌شناسی ژاپن انتخاب شده بودند.

نتایج آزمون، میانگین امتیاز سواد مالی مردم ژاپن را 13.9 نشان داد. محققان این امتیاز را حداقل سطح مطلوب بیان کردند. این رقم در مقایسه با ایالات متحده، آلمان و بریتانیا 7 تا 9 درصد کمتر بود. درصد افراد با رفتارهای مالی مطلوب نیز 7 تا 17 درصد پایین‌تر بود.

مانند همه کشورهای دیگر، شکاف بزرگی بین سواد مالی زنان و مردان وجود داشت. در حالی که 26.5 درصد از پاسخ‌دهندگان مرد به حداقل 21 سؤال به درستی پاسخ دادند این عدد برای پاسخ‌دهندگان زن فقط 15.5 درصد بود.

نسبت افراد سالخورده که توانستند حداقل به 21 سؤال درست پاسخ دهند، بیشتر از افراد جوان بود. درصد پاسخ‌های صحیح برای گروه سنی 18 تا 29 سال پایین‌ترین مقدار بود و این درصد با افزایش سن افزایش می‌یافت. اما برای افرادی که در دهه 70 زندگی خود بودند این مقدار دوباره با کمی کاهش رو‌به‌رو بود. محققان همین الگو را برای پاسخ‌دهندگان مرد و زن نیز مشاهده کردند. 

نسبت پاسخ‌دهندگانی که در مدرسه یا محل کار آموزش‌های مالی دریافت کرده بودند، نیز نسبت به همتایان خود در ایالات متحده کم‌تر بود (6.6 درصد در مقابل 21 درصد). جالب آنکه فقط 14.4 درصد دانش‌‌آموزان، آموزش مالی دیده بودند.

همه این آمارها نشان‌دهنده پایین بودن آموزش‌های مالی و نیاز به تلاش بیشتر سازمان‌های مربوطه در جهت بهبود سواد مالی مردم این کشور است.