رهن و اجارۀ مسکن یکی از چیزهایی است که معمولاً چه در جایگاه مستأجر و چه مالک، با آن سروکار پیدا می‌کنیم. رشد تورمِ اجاره‌بهای مسکن، درشت‌تر شدن ارقام رهن املاک و تعداد روزافزون پرونده‌های کلاهبرداری در این حوزه، اهمیت آگاهی و آمادگی بیشتر در مقابل روش‌های کلاهبرداری در این زمینه را دوچندان کرده است. گاهی اوقات بی‌توجهی و رعایت نکردن نکاتی ساده در فرایند رهن و اجاره، موجب از دست رفتن سرمایه و بروز مشکلاتی می‌شود که جبرانش بسیار سخت خواهد بود. در این مطلب قصد داریم با رایج‌ترین روش‌های کلاهبرداری در قراردادهای رهن و اجاره و راه‌های پیشگیری از آن‌ها آشنا شویم تا از دام کلاهبرداری‌های مالی در امان بمانیم.

در این حالت، مالک پس از دریافت کامل پیش‌پرداخت یا رهن، ملک را به چند نفر دیگر هم اجاره می‌دهد. معمولاً کلاهبردار اصرار می‌کند که به قرارداد دستی اکتفا کنید و برای ثبت و دریافت کد رهگیری هزینۀ بیشتری ندهید.

پیشگیری: حتماً قرارداد خود را در دفاتر املاک معتبر تهیه کنید و با ثبت در سامانۀ یکپارچه، کد رهگیری دریافت کنید. تمام مبالغ پرداختی، اعم از پیش‌پرداخت یا پرداخت کامل رهن را با ثبت کد پیگیری پرداخت، در متن قرارداد یا قسمت توضیحات درج کنید.

در این حالت، کلاهبردار با تهیۀ اسناد جعلی یا صرف ادعای دفاتر املاک، ملک شخص دیگری را اجاره یا رهن می‌دهد و پس از دریافت پیش‌پرداخت یا مبلغ کامل رهن، متواری می‌شود.

پیشگیری: حتماً از معتبر بودن دفتر املاک مطمئن شوید. با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، از صحت سند و مالکیت طرف مقابل اطمینان یابید. قرارداد را به صورت رسمی ثبت کرده و کد رهگیری دریافت کنید.

در بسیاری مواقع، افراد به شخص دیگری وکالت می‌دهند تا به نیابت از آن‌ها برخی کارها را انجام دهد. اجاره یا رهن خانه از طرف شخصی که وکالت‌نامه دارد، امری رایج است. کلاهبرداران با سوءاستفاده از این موضوع و ساخت وکالت‌نامۀ جعلی، در اجاره یا رهن املاک کلاهبرداری می‌کنند.

پیشگیری: حتماً پیش از امضای قرارداد، با تهیۀ تصویری از وکالت‌نامه به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید و از اعتبار وکالت‌نامه مطمئن شوید. متن وکالت‌نامه را به دقت بخوانید تا مطمئن شوید حق رهن و اجارۀ املاک جزء اختیارات اعطایی باشد.

اعطای وکالت به شخص دیگر، هم به صورت بلاعزل است و هم مدت‌دار. در صورت اعطای وکالت مدت‌دار، وکالت‌نامه صرفاً تا تاریخ مندرج در آن اعتبار دارد و پس از آن منقضی می‌شود. بسیاری مواقع، کلاهبرداران با وکالت‌نامۀ منقضی‌شده خود را وکیل مالک معرفی کرده و پس از جلب اعتماد و فریب افراد، کلاهبرداری می‌کنند.

پیشگیری: حتماً پیش از امضای قرارداد با تهیۀ تصویری از وکالت‌نامه، به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید و از اعتبار وکالت‌نامه اطمینان یابید.

گاه کلاهبرداران با تبلیغ اجاره و رهن ارزان خانه، افراد را تطمیع می‌کنند و پس از نوشتن قرارداد جعلی و گرفتن بخشی از مبلغ رهن، ناپدید می‌شوند.

پیشگیری: استفاده از اینترنت برای بررسی آگهی‌های رهن و اجاره خوب است؛ اما حتماً پس از پسند ملک و بازدید، برای عقد قرارداد رسمی به دفاتر املاک معتبر مراجعه کنید و پیش از آن، هیچ ‌پولی نپردازید.

بسیاری مواقع، ملک به نام شخص دیگری است و پدر یا فرزند مالک با حضور در دفتر املاک، قرارداد امضا می‌کند. در چنین حالتی، شما قانوناً با مالک اصلی قراردادی ندارید و ممکن است در زمان مطالبۀ پول رهن با مشکل مواجه شوید. اگر مالک در طول مدت اجاره ملک را بفروشد، در زمان سررسید قرارداد و مطالبۀ رهن از خریدار و مالک جدید، قطعاً با مشکل مواجه می‌شوید؛ چون شما با مالک قبلی قراردادی ندارید، بلکه فقط یکی از بستگان مالک قرارداد را امضا کرده است.

پیشگیری: حتماً و حتماً اصل سند و مشخصات مالک را با مشخصات شخصی که برای امضای قرارداد حاضر شده مطابقت دهید و هیچ عذر و بهانه‌ای مانند اینکه مالک سالخورده یا خارج از کشور است، نپذیرید. در این نمونه‌های خاص، مالک صرفاً با وکالت‌نامۀ رسمی می‌تواند حق امضای قرارداد را به هر یک از بستگانش منتقل کند.

گاهی کلاهبرداران با ادعای اکازیون بودن ملک یا اعلام رهن و اجارۀ بسیار کمتر از عرف منطقه، شما را تطمیع می‌کنند و به بهانۀ از دست دادن فرصت و ملک مدنظر، پیش از ثبت قرارداد رسمی از شما مبلغی را برای پیش‌پرداخت تقاضا می‌کنند.

پیشگیری: هیچ گاه پیش از امضای قرارداد رسمی، پولی پرداخت نکنید. همیشه به یاد داشته باشید که اگر این خانه را از دست بدهید، خانه‌های دیگری برای انتخاب خواهید داشت؛ اما اگر این مبلغ را از دست بدهید، جبرانش بسیار سخت است!

برخی افراد با گنجاندن برخی مفاد در قرارداد یا تهیۀ صورت تحویل مغایر با واقعیت کلاهبرداری می‌کنند و مبلغ رهن را در زمان اتمام قرارداد برنمی‌گردانند.

پیشگیری: متن قرارداد را به دقت و بدون عجله مطالعه کنید. زمان تحویل ملک، در حضور مشاور املاک به دقت وسایل و وضعیت واحد را فهرست کنید و از آن تصویری تهیه کنید تا در زمان تخلیه، با ادعای مالک مبنی بر وجود برخی امکانات در زمان تحویل مواجه نشوید. برخی مواقع، مستأجر با برداشتن وسایلی مانند کولرهای گازی، از مالک کلاهبرداری کرده است. بنابراین، اهمیت تهیۀ دقیق صورت ‌تحویل ملک دوطرفه است.

برخی املاک بدهی‌های سنگین قبض‌های آب، برق و گاز دارند و با ادعای مالک یا دفتر املاک مبنی بر تسویۀ قبوض هم‌زمان با تخلیۀ مستأجر قبلی، این بدهی را به شما منتقل و تحمیل می‌کنند.

پیشگیری: پیش از استقرار با برداشتن شماره کنتورها و مراجعه به دفاتر پیشخوان خدمات دولتی، شخصاً از تسویۀ قبوض اطمینان یابید یا رسید تسویه را از مالک یا دفتر پیشخوان مطالبه کنید.