در اندیشه «ز گهواره تا گور دانش بجوی» را می‌­پذیریم اما در عمل، آموزش از همان دبستان شروع می‌­شود و تنها تا پایان دانشگاه ادامه می‌­یابد. آموزشِ همیشگی یک نیاز اساسی به­‌ویژه در مهارت‌­های زندگی است؛ مهارت‌­هایی که تا زنده هستیم لازم داریم، مانند سواد مالی. برخی کشورها این آموزشِ همیشگی را حتی در بزرگسالی به افراد نسپرده­‌اند و خود برای آن برنامه‌­ریزی کردند. برای مثال، برنامه‌­هایی برای آموزش کارمندان، افرادی که بیش از حد بدهی دارند، بیکارها و مهاجران طراحی و اجرا کرده­‌اند.

اصلاح طرح بازنشستگی در کشورهای اروپایی، آموزش برای برنامه­‌ریزی بازنشستگی را ضروری کرده است. پلتفرم مانی وایز در «هلند» هرساله رویداد سه ‌روزه­‌ای در زمینه بازنشستگی (روز بازنشستگی) برگزار می‌کند. حدود 250 سازمان در برگزاری این رویداد مشارکت دارند و هدف آن، افزایش آگاهی نسبت به مسائل بازنشستگی است. برای مثال این رویداد در سال 2014، کارگران حقوق‌بگیر بین 30 تا 55 سال را هدف آموزش خود قرار داد.

«بریتانیا» در نوامبر سال 2014 درباره اصلاح طرح بازنشستگی دولتی، پویش (کمپین) اطلاعاتی راه‌اندازی کرد. همچنین به کارگران با کمک پایگاه­‌های اینترنتی درباره بازنشستگی آگاهی داده می­‌شد. یکی از قابلیت­‌های جالب این پایگاه­‌ها، ارائه اطلاعات خاص وضعیت بازنشستگی هر فرد است.

اِف.اِس.اِی استونی «FSA» در محل ­کار با همکاری بخش‌های منابع انسانی و انجمن‌ها دوره‌های آموزش مالی برگزار کرد. «اِف.اِس.اِی» دو پیمایش (پیش و پس از 2 ماه از دوره آموزشی) در یک شرکت انجام داد. نتایج نشان داد 32 درصد شرکت‌کنندگان پس از دوره آموزشی، پس‌­انداز را شروع کرده‌­اند. محتوای این دوره­‌ها فراتر از موضوع بازنشستگی بود.

در «ایرلند» سازمان ملی مصرف‌کنندگان «(National Consumer Agency (NCA» جلسه گفت‌وگوی آزاد یک ساعته با عنوان مهارت‌های پولی برای زندگی «Money skills for life» درباره سواد مالی برگزار کرد. جالب است بدانید کارفرمایان از این جلسه گفت­وگو حمایت کردند. هدفِ این گفت­گو، آموزش مالی کارمندان بود.

در این جلسات شش سرفصل مطرح شد:‌

1. «مدیریت صحیح پول»
2. «پس‌انداز و سرمایه‌گذاری»
3. «بیمه»
4. «قرض»
5. «طرز رفتار در قبال بدهی»
6. و «برنامه‌ریزی برای زندگی آینده».

در چند کشور اروپایی به بدهکاران خدمات مشاوره­‌ای ارائه می‌شود. بعضی از آن‌ها، مشاوره بدهی را با «آموزش مالی» ترکیب کرده‌اند. «MSA» در «بریتانیا» مشاوره‌های رایگان برخط، تلفنی، کتبی و حضوری درباره پول ارائه می‌دهد. به­‌تازگی این مشاوره‌ها با ابزار وام‌دهی ویژه‌ای تکمیل شده است و به استفاده‌کنندگان کمک می‌کند تا جایگزین‌های ارزان‌تر و کم­‌ر‌یسک­‌تری برای وام‌ها پیدا کنند. این اقدام، به بدهکار کمک می‌­کند کنترل مشکلات بازپرداخت وام را به دست بگیرد. پایگاه‌­های اینترنتی وام نیز به‌­عنوان همکار به این ابزار متصل هستند.

در «بوسنی و هرزگوین» به شهروندانی که بیش از حد بدهکار هستند، خدمات آموزشی و مشاوره رایگان مدیریت مالی شخصی ارائه می‌­شود. سازمان غیرانتفاعی «انجمن مدیریت منابع مالی شخصی یو.پلاسو» مسئول آن است.

انجمن کاربران بانکی فرانسه «اِی.اِف.یو.بی» برای وکلا و مددیاران اجتماعی کارگاه‌هایی درباره مسائل قانونی و حقوقی اعتبار و بدهی بیش ‌از حد برگزار می‌کند.

«بانک مرکزی لیتوانی» پویشی با همکاری شرکای رسانه‌ای خود به نام «زمانی‌که وام می‌گیرید، مراقب باشید» برگزار کرد. هدف اصلی این پویش، تشویق شهروندان به تصمیم‌گیری درست در زمان قرض پول است. این پویش، شامل ارائه اطلاعات و خدمات مشاوره برای دو گروه مخاطب است: 1.افرادی که می‌­خواهند قرض بگیرند و 2.کسانی که با مشکلات قرض روبرو هستند.

«بانک پرتغال» حضور پررنگی در جلوگیری از ایجاد بدهی بیش ‌از حد دارد. این بانک همراه با بخش مدیریت مصرف‌کننده وزارت اقتصاد، آموزش‌­هایی را توسعه و ارائه داده‌ است. در این برنامه، مردم یاد می­‌گیرند چگونه از ایجاد وضعیت بدهی بیش از حد جلوگیری کنند و در صورت ایجاد چنین وضعیتی، چه اقداماتی انجام دهند. این برنامه اطلاعات مناسبی برخط و مکتوب در اختیار مردم می­‌گذارد.

توانمدسازی گروه­‌های آسیب‌­پذیر، در برنامه دولت‌­ها و دغدغه مردم است. افرادی که از دسترسی به خدمات و محصولات مالی محروم هستند (محرومیت مالی در برابر شمول مالی)، مهاجران، بیکارها و سایر افراد کم‌درآمد برخی از گروه­‌های آسیب‌­پذیرند.

«ترکیه» راهبرد جامعی تدوین کرده است که هم‌زمان، شمول مالی، آموزش مالی و حمایت از مصرف‌کننده محصولات مالی را در بر دارد. افزایش دانش و آگاهی افراد درباره محصولات و خدمات مالی یکی از اهداف برنامه عملیاتی آموزش سواد مالی است. هدف نهایی، تقویت سمت تقاضای شمول مالی و محصولات مالی است؛ یعنی با آموزش مردم و شناساندن محصولات مالی به آن­ها، سعی می­‌شود تقاضا برای محصولات مالی و شمول مالی افزایش یافته و در نتیجه مردم توانمند شده و همچنین با افزایش تعداد معامله­‌کنندگان، بازارهای مالی گرم­‌تر شوند.

«پرتغال» جهت حمایت از سیاست‌های شمول مالی، راهبرد ملی برای آموزش سواد مالی تنظیم کرده است. برنامه ملی «پرتغال» برای آموزش مالی شامل افزایش آگاهی از حساب پایه بانکی (حداقل خدمات بانکی) است که از سال 2000 اجرا و در سال 2012 بازنگری شد. در راستای گسترش خدمات پایه بانکی و ترویج شمول مالی، اطلاعات درباره این خدمات به آگاهی عموم رسید. همچنین برای مربیان شاغل در مؤسساتی که با گروه‌های آسیب‌پذیر سروکار دارند، درس‌های آموزش مالی درباره خدمات پایه بانکی و مدیریت بودجه خانوار برگزار می‌شود تا این مؤسسات برای توانمندسازی گروه­‌های آسیب­‌پذیر اقدام کنند.

یکی دیگر از گروه­‌های هدف در برخی از کشورها، «مهاجران» هستند. مهاجران نیاز دارند تا اصطلاحات، رویه‌­ها و سازمان­‌های مالی کشور جدید را یاد بگیرند. «اداره نظارت مالی سوئد» برنامه‌ای به نام «یور مانی، یور فایننس» تدوین کرد. در این برنامه به اصطلاحات اقتصادی، نظام بانکداری و پرداخت این کشور پرداخته شده و حقوق و مقررات بازارهای مالی به زبان ساده توضیح داده می‌­شوند. فیلم و کتابچه نیز به‌عنوان ابزار کمک‌آموزشی در این طرح توزیع می‌شود.

برخی از سازمان‌های غیرانتفاعی در «بریتانیا» مانند اداره مشاوره شهروندان در انگلستان و ولز برای گروه‌های آسیب‌پذیر ازجمله مهاجران و خانواده‌های آن‌­ها برنامه‌های آموزش مالی برگزار می‌کنند.

توجه به وضعیت مالی و سواد مالی «افراد بیکار» و «سالخورده» نیز ضروری است. وزارت کار، خانواده و امور اجتماعی در «اسلوونی» دو گروه «افراد بیکار» و «سالخورده» را هدف یک برنامه مددکاری اجتماعی قرار داده است. به‌­عنوان بخشی از این برنامه به گروه افراد بیکار آموزش­‌های لازم درباره سواد مالی ارائه شد تا آن­‌ها بتوانند نیازهای اولیه و ضروری امور مالی سالخوردگان را انجام دهند.

«پنل پول و بازنشستگی دانمارک» به «جوانان بیکار 18 تا 25 سال» ابزارهای بودجه‌بندی، وام‌ها و پس‌انداز را آموزش می­‌دهد. این ابزارها در تمام «مراکز کاریابی» دانمارک بکار می‌روند. در این مراکز به جویندگان کار در زمینه استخدام و بازار کار، مشاوره و معرفی شغل داده می‌شود.

برای افراد کم‌­درآمد می‌­توان برنامه‌­های متنوع آموزشی اجرا کرد. «مرکز تامین مالی خُرد» در «لهستان» در سراسر اروپای شرقی و آسیای مرکزی برای خانواده‌های کم‌درآمد برنامه‌های آموزش مالی اجرا می‌کند. این مرکز کلاس‌های برنامه‌ریزی مالی بلندمدت، مدیریت بدهی، انتقال وجه، پس‌انداز و... برگزار کرده و از سال 2004 به کارکنان مؤسسات اعتباری خرد و مؤسسات مالی کشورهای منطقه (از جمله آذربایجان، ارمنستان، بوسنی و هرزگوین، مقدونیه، گرجستان، مولداوی، لهستان، روسیه، اسلواکی و اوکراین) آموزش داده است.

منبع: کتاب آموزش سواد مالی در اروپا