صبح روز شنبه، پول توجیبی هفتگی فرزند دلبندتان را داده‌­اید. ولی غروب دوشنبه از راه نرسیده، دوباره دو چشم معصوم و بی­گناه به شما زل زده، دستی جلوی­تان دراز شده و جمله آشنای «من پول می­‌خوام» را با زبان بی‌­زبانی فریاد می‌­زند! احتمالاً شما هم برای ایفای نقش «بهترین مامان و بابای دنیا»، سخاوتمندانه جواب آن چشم­‌های معصوم را می­‌دهید و یک بوس روی گونه هم هدیه می‌­گیرید.

بد نیست بدانید، بهترین مامان و باباهای دنیا چنین کاری نمی­‌کنند. آن‌ها کودکشان را وادار می‌­کنند، به هر سختی و مشقتی که هست، با همان پول، خودش را به آخر هفته برساند. آموزش بودجه‌­بندی و آشنا کردن آن‌ها با مفاهیم خرج، پس­‌انداز و بخشش، خیلی بهتر از پدر و مادری سخاوتمند است. به روزهایی فکر کنید که این عزیز دلبند بزرگ شده و برای هر کاری، هنوز با چشمانی معصوم جلوی روی شما ایستاده و پول می‌­خواهد. شاید تصویر پسر یا دختری سی ساله در این وضعیت، دیگر چندان دلچسب نباشد.

تقسیم

در اولین قدم خوب است کودکان را با مفهوم سه کلمه خرج، پس­‌انداز و بخشش آشنا کنید.

خرج، آن بخش از پول است که نیاز و خواسته‌­های آنی را پاسخ می­‌دهد؛ مثل خرید نوشت­‌افزار و تنقلات.

پس‌­انداز برای چیزی است که قیمتش از میزان پول توجیبی بچه‌­ها بیشتر باشد؛ مثل انواع بازی‌­ها و خرید شارژ اینترنت ماهانه.

بخشش هم حقی است که به عنوان عضوی از اجتماع بر گردن ماست؛ مثل کمک به بیماران، نیازمندان یا حتی مشارکت در فعالیت­‌های پرهزینه خانواده.

ایده سه ظرف شیشه‌­ای، برای این کار بسیار مناسب است. با کمک بچه‌­ها این سه ظرف را به سه قلک برای تقسیم پول به سهم خرج، سهم پس­‌انداز و سهم بخشش تبدیل کنید. شیشه‌­ای بودن ظرف‌­ها، امکان رصد پول­‌ها را به بچه‌­ها می‌­دهد و حس می­‌کنند، تسلط بیشتری روی ماجرا دارند و همه چیز تحت کنترل آن‌­هاست.

منها

با بچه‌­ها درباره هزینه­‌های طول یک هفته صحبت کنید. هزینه‌­های ضروری مثل کرایه اتوبوس و تاکسی و میان­‌وعده‌­ها را از هزینه‌­های غیرضروری، مثل یک بستنی اضافه بعد از مدرسه و سر زدن به کلوپ باز‌‌‌‌‌‌‌ی‌­ها جدا کنید. با کمک هم تصمیم بگیرید چه مقدار از این پول را باید در شیشه خرج بگذارند. اگر بچه‌­ها با مفهوم نیاز و خواسته آشنا باشند، بهتر می‌توانند هزینه‌­ها را تشخیص دهند.

جمع

یک هدف پس‌­اندازی تعیین کنید. خرید چیزی که به پس­‌انداز احتیاج دارد. هر هفته درصدی از پول توجیبی را برای رسیدن به آن هدف در شیشه مخصوص پس‌­انداز بریزید. کودک شما می‌­تواند فرایند جمع شدن پول و رسیدن به مبلغی بزرگ را به چشم خود ببیند. اگر فرزند شما از دنیای کودکی خارج شده و آرزوهایش کمی رنگ و بوی بزرگسالانه گرفته، می‌توانید این پس‌­انداز را برای چند ماه ادامه دهید. بچه‌­های کوچک‌تر صبر زیادی ندارند و یک ماه برای آن‌­ها به اندازه یک عمر طول می‌­کشد. هنگام انتخاب هدف پس­‌انداز، حواستان باشد، هدف این بچه‌­ها خیلی گران نباشد تا بتوانند زودتر به آن برسند و از کل ماجرا ناامید نشوند.

ضرب

بچه‌­ها باید بدانند پول فقط برای خرج و پس­‌انداز نیست. زندگی در جامعه نیازمند توجه به دیگران است. برای آن‌ها توضیح دهید بخشش پول چطور می‌­تواند تأثیر فزاینده­‌ای داشته باشد. کودکتان را با مؤسسه‌­های خیریه آشنا کنید و برایشان توضیح دهید کمک کوچک آن‌ها در کنار کمک‌­های کوچک دیگران چه تأثیر بزرگی در زندگی نیازمندان دارد. گذشتن از این پول هم دهنده را خوشحال و هم گیرنده را دلگرم می­‌کند؛ اولی از کار انسانی و دومی به اینکه در سختی­‌ها تنها نیست.

مساوی

مهم­ترین درس بودجه‌­بندی این است که بچه­‌ها یاد بگیرند خرجشان از دخلشان جلو نزند. اگر آن‌ها با برنامه و دقیق پیش بروند و در آخر برنامه، روی نقطه سربه‌­سر قرار بگیرند، خیلی خوب است. البته می‌­توانند از ترفندهای خرید ارزان‌­تر، مثل خرید از حراجی‌­ها و توجه به تفاوت نیاز و خواسته، استفاده کنند و در پایان مازاد بودجه داشته باشند. همان چند سکه و اسکناسی که ته شیشه خرج باقی مانده، می‌­تواند بچه‌­ها را به ابرقهرمان ماجرای بودجه­‌بندی تبدیل کند.

گاهی هم ممکن است بچه‌­ها نکته بودجه‌­بندی را نگیرند و با کسری بودجه مواجه شوند. خیلی آ‌نها را از این اتفاق نترسانید. دولت‌­ها هم هنوز نتوانسته‌­اند به توازن در بودجه دست پیدا کنند. اما اگر بچه‌­ها بدانند پولشان از منبع بی‌­پایانی تامین نمی‌شود و نمی­‌توانند همه چیز را با هم داشته باشند، تمایل بیشتری برای حرکت روی برنامه و بودجه‌بندی نشان خواهند داد.