«موردِ معامله» چیست؟
7 ویژگی برای آنچه داد و ستد می‌کنیم
به مالی که معامله می‌شود یا عملی که تعهد به اجرای آن می‌شود، «مورد معامله» می‌گویند.[1] برای مثال، فروش یک دستگاه تلفن همراه، اجاره یک واحد مسکونی و تعهد به نقاشی دیوار منزل. اگر مورد معامله شرایط زیر را نداشته باشد، معامله باطل است.
1. باید منفعت عقلایی و مشروع داشته باشد؛ چیزی که هیچ منفعت مادی یا اخلاقی و اجتماعی مشروع ندارد، نمی‌تواند مورد معامله قرار بگیرد. برای مثال شراب، ابزارهای بازی قمار، خوک و سگ (بجز سگ‌هایی که فایده مشروع دارند، مانند سگ نگهبان و سگ گله) و مواد مخدر؛ یا قتل، ضرب و جرح شخص دیگر.
2. در بازار، ارزش داشته باشد. به این ویژگی در اصطلاح، «مالیت» می‌گویند. برای مثال، هوا و نور خورشید به دلیل این که در دسترس همه هستند، ارزش مالی ندارند.[2]
3. فروشنده بتواند آن کالا یا خدمت را واقعاً به مشتری تحویل بدهد. برای مثال، پرنده شخصی از قفس پرواز کرده و صاحب آن قادر به گرفتن آن نیست؛ فروختن این پرنده صحیح نیست. اما اگر خود خریدار این قدرت را داشته باشد که پرنده را بگیرد، معامله صحیح است.
4. مورد معامله نباید مبهم باشد و معامله نباید غرری باشد. برای مثال، نوع، رنگ و ویژگی‌های خودرویی که شما می‌خواهید پیش‌خرید کنید باید مشخص باشد؛[3] زیرا هر کدام از این ویژگی‌ها در تصمیم شما برای خرید یا نخریدن خودرو و همچنین قیمت بازار آن، اثر خواهد داشت.
البته در بعضی موارد، اطلاع دقیق نداشتن از تمام ویژگی‌های مورد معامله، باعث باطل شدن معامله نمی‌شود. این در صورتی است که اطلاع نداشتن از آن ویژگی‌ها برای شما خطر مالی نداشته باشد. برای مثال، شخصی اعلام می‌کند هر کس تلفن همراه من را پیدا کند، 30 درصد قیمت آن را به وی می‌دهم.[4]
5. مورد معامله باید معیّن باشد. برای مثال، اگر فروشنده بگوید من دو خودرو در پارکینگ دارم، یکی از آنها را به قیمت 60 میلیون تومان می‌فروشم. این معامله باطل است، زیرا تعیین نشده کدام ماشین را می‌گوید.
6. چیزی می‌تواند مورد معامله قرار بگیرد که برای خودِ شخص باشد.
7. مورد معامله باید قابلیت انتقال داشته باشد. برای مثال، زمین و خانه‌ای که وقف شده‌اند یا سرسره و تاب پارک و لامپ‌های تیرهای چراغ برق که جزء اموال عمومی و دولتی هستد یا خودرویی که در رهن است یا چیزهایی که از لحاظ قانونی خرید و فروش‌شان ممنوع است؛ این موارد قابل انتقال نیستند و معامله‌شان باطل است.
پی‌نوشت:
[1] ماده 214 قانون مدنی: «مورد معامله باید مال یا عملی باشد که هر یک از متعاملین تعهد تسلیم یا ایفاء آن را می‌دارد».
[2] ماده 215 قانون مدنی: «مورد معامله باید مالیت داشته و متضمن منفعت عقلایی مشروع باشد».
[3] ماده 342 قانون مدنی: «مقدار، جنس و وصف مبیع باید معلوم باشد و تعیین مقدار آن به وزن یا کیل یا عدد یا ذرع یا مساحت یا مشاهده تابع عرف بلد (محل) است».
[4] ماده 563 قانون مدنی: «در جعاله، معلوم بودن اجرت من جمیع الجهات، لازم نیست. بنابراین اگر کسی ملتزم شود که هر کس گم شده او را پیدا کند، حصه مشاع معینی از آن، مال او خواهد بود جعاله صحیح است».
هشتگ‌های مرتبط
نظر خود را بنویسید
مطالب پیشنهادی
-
تجربه کشور آذربایجان در آموزش سواد مالی
پاسخی به موقع به سیگنالهای هشداردهنده اقتصاد
-
بررسی بازی «راز عمو پولدار» از دیدگاه سواد مالی
آیا عموی پولدار رازی برای ثروتمندی دارد؟!
-
زمان موعود برای استفاده از صندوق اضطراری
سه سوالی که قبل از استفاده از صندوق اضطراری باید از خود بپرسید
-
آموزه‌های سواد مالی در قابوسنامه-1
توصیههای «عنصرالمعالی» به پسرش «گیلانشاه» درباره ضرورت کسب درآمد و تدبیر آن.
نظرات
مفید و کاربردی
خیلی عالی ... بی زحمت از این دست مطالب بیشتر قرار بدهید.
مطالب دکتر سیمیاری بسیار مفید و قابل تامل است
خیلی عالی و آموزنده بود تشکر
مطالب بسیار ساده و روان و قابل فهم بود با تشکر از شما
سلام . مطالب به شکلی روان و ساده و شیوا و قابل فهم بیان شده بود و بسیار کاربردی و مفید . تشکر از شما
سپاس استاد!
سپاس بیکران
کاش مطالب بیشتری رو قراربدید بسیارعالی بود🙏🏻
باسلام و احترام شرایط موردمعامله بسیار کامل و شفاف بیان شده اند اما درمورد شرط6 اگر فرد وکالت محضری از شخص دیگری داشته باشد می‌تواند معامله را انجام دهد یا باطل است؟
سلام استاد وقتتون بخیر خیلی ممنون خیلی کامل و جامع و قابل فهم بود استاد اگر شخصی همونطوری ک تو مورد ۵ ذکر کردید مثل در یک منطقه یا روستایی اقدام به فروش زمینش بکن و مشخص نکنه دقیقا کدوم شهر و روستا باز هم معامله باطل
با سلام و احترام بسیار ساده و قابل فهم هستن مطالب خیلی ممنون بابت مطالب کوتاه و ساده ای که به راحتی میتوان آنها درک کرد
چرا کلمات عربی هست و برای عموم قابل فهم نیست این یعنی جاهلیت مدرن قانون بد