«هیچ چیز در سازمان به اندازه شایستگی اهمیت ندارد»؛ یعنی ابزاری در دست مدیران که بدانند در جذب، ارزیابی، ارتقا و آموزش افراد سازمان، دقیقاً باید دنبال چه چیزهایی بگردند و کارکنان، به روشنی سرفصل‌هایی که باید خود را در آن‌ها توانمند کنند، پیش رو داشته باشند. «الگوی مفهومی شایستگی»، مسیر تبدیل این شعار به واقعیت است.

مجمع بین‌المللی عملکرد (آی‌اس‌پی‌آی) شایستگی را مجموعه دانش، مهارت و نگرش‌هایی می‌داند که کارکنان را برای انجام کارآمد (کارا و اثربخش) فعالیت‌های شغلی (عملکرد شغلی) توانمند می‌کند. دانش، معلومات و گزاره‌های ذهنی است که به شیوه‌های معمول آموزش حاصل می‎شود. توسعه دانش زیربنای توسعه مهارت‌ها و نگرش‌هاست اما به خودی خود، تأثیر چندانی در ایجاد شایستگی‌ها ندارد. مهارت، توانایی پیاده‌سازی علم در عمل است که از راه تکرار استفاده از دانش در محیط واقعی توسعه می‎یابد و  منجر به بهبود شایستگی و کیفیت عملکرد می‎شود. نگرش، تصویر ذهنی انسان از دنیا و پیرامون آن و چارچوبی برای اندیشه و رفتار است که در اثر رفت و برگشت میان علم و عمل توسعه می‌یابد.

شایستگی‌ها انواع گوناگونی دارند: شایستگی عمومی، آن دسته است که هر فردی لازم دارد؛ مانند سواد مالی یا مهارت عاطفی. شایستگی شغلی، آن گروه است که با فعالیت شغلی پیوندی مستقیم و کامل دارد؛ مانند فن بیان برای بازیگران. شایستگی مدیریتی، برای افراد در جایگاه‌های مدیریتی ضروری است؛ مانند توان تیم‌سازی.

در تجربۀ ارزشمند آموزش سواد مالی در دورۀ «بورس 360 درجه؛ بوت‌کمپ تحلیل‌گری و معامله‌گری بازار سرمایه» که به همت مرکز مالی ایران برگزار شد، همراه فراگیران تلاش کردیم به شکل قابل قبولی، مدلی برای «شایستگی شغلی معامله‌گران» طراحی کنیم. نتیجۀ کار مدلی شامل شش بُعد و بیست و دو مولفه است که در ادامه بیان خواهد شد.

ذکر این نکته ضروری است که شیوه‌های متفاوتی برای طراحی یک مدل شایستگی به کار می‌رود؛ تحلیل نوشتارهای علمی، تحلیل برنامه راهبردی و پیش‌نیازهای منابع انسانی برای پیاده‌سازی آن، بهره‌گیری از گزارش عملکرد و تحلیل عملکردهای قوی و ضعیف، تجزیه و تحلیل شغل در قالب فرآیند، مصاحبه با خبرگان علمی یا نخبگان اجرایی برخی از این روش‌هاست. آنچه در اینجا، مبنا قرار گرفت استفاده از نظرات فراگیران دوره و مقایسۀ تطبیقی آن با نوشتارهای علمی بود که می‌توان از آن به عنوان پیش‌نویس الگوی مفهومی مدل شایستگی معامله‌گران بهره جست. بدیهی است اعتباربخشی از نخبگان و استفاده از روش‌های دیگر به پرباری محتوایی مدل خواهد افزود.