تعاریف متفاوتی از سرپرست خانوار می‌دهند. در سرشماری‌ها و طرح‌های مرکز آمار، منظور از سرپرست خانوار کسی است که مسئولیت تأمین تمام یا بخش عمده‌ای از هزینه‌های خانوار یا تصمیم‌گیری دربارۀ نحوۀ هزینه‌کرد درآمدها را بر عهده دارد. زنان سرپرست خانوار معمولاً به دلایل مختلفی مانند فوت همسر، متارکه، طلاق، بیماری و ازکارافتادگی همسر مجبور می‌شوند مسئولیت خانواده را به عهده بگیرند. به طور دقیق‌تر، سازمان بهزیستی زنانی را که عهده‌دار تأمین معاش مادی و معنوی خود و اعضای خانوار هستند، «سرپرست خانوار» می‌داند. مطابق قانون، دولت مکلف است در راستای حمایت مالی و توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، خدماتی به آن‌ها بدهد. بهزیستی، تأمین اجتماعی و کمیتۀ امداد امام خمینی (ره) اقداماتی در این زمینه انجام داده‌اند. اگر شما هم به‌تنهایی بار مسئولیت خانواده را بر عهده دارید یا کسی را می‌شناسید، حتماً این مطلب را دنبال کنید.

در حال حاضر، حدود 280هزار زن سرپرست خانوار، با میانگین سنی چهل‌وپنج سال تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور هستند. از این تعداد، 69درصد ساکن مناطق شهری و 31درصد ساکن مناطق روستایی‌اند. زنان سرپرست خانواری که تحت پوشش بهزیستی هستند، در دو قالب «مستمر» و «غیرمستمر» حمایت مالی دریافت می‌کنند. حمایت‌های غیرمستمر مانند کمک‌ هزینه‌های معیشت، کمک‌هزینۀ ودیعۀ مسکن، اشتغال و خرید تجهیزات توان‌بخشی در مواقع خاص است و مبلغ مستمری در سال 1403 نیز بر اساس جدول زیر، در تاریخ بیستم هر ماه پرداخت می‌شود:

توانمندسازی زنان عبارت است از فرایندی که به کمک آن، زنان به دانش، مهارت و منابع دسترسی پیدا کنند و تسلط مثبتی بر زندگی خود داشته باشند و کیفیت و سبک زندگی‌شان را بهبود ببخشند. دفتری با همین نام، یعنی «دفتر توانمندسازی زنان سرپرست خانوار» در بهزیستی طرح‌های متنوعی را برای این منظور در نظر گرفته است:
- آماده‌سازی شغلی
- پرداخت سرمایۀ کار
- تشکیل گروه‌های همیار بانوان سرپرست خانوار و راه‌اندازی کسب‌وکارهای گروهی
- پرداخت حق بیمۀ اجتماعی زنان و دختران شهری و روستایی
- تأمین هزینۀ تحصیل فرزندان دانش‌آموز و دانشجو
- معافیت از سربازی فرزندان پسر زنان سرپرست خانوار
- تسهیل شروط دریافت وام بانکی
- غربالگری سلامت جسمی

مطابق آمارها، بیش از 3میلیون و 65هزار خانوار در ایران، معادل 6/12درصد کل خانوار کشور را زنان سرپرست می‌کنند. در وضعیتی که زن علاوه‌ بر مسئولیت‌های متعدد زنانه در خانه، مسئولیت سنگین سرپرستی خانوار و تأمین و مدیریت معاش را نیز بر عهده می‌گیرد، اهمیت برخورداری از خدمات بیمه‌ای دوچندان می‌شود. کمیتۀ امداد امام خمینی (ره) با همکاری سازمان بهزیستی، پس از شناسایی زنان سرپرست خانوار، حق بیمۀ آن‌ها را به سازمان تأمین بازنشستگی پرداخت می‌کند. به این ترتیب، زنان سرپرست خانوار و خانوادۀ آن‌ها علاوه ‌بر بهره‌مندی از مزایای درمانی، امکان بهره‌مندی از مزایای بازنشستگی را نیز خواهند داشت.

برای عضویت در سازمان بهزیستی و برخورداری از این طرح‌های حمایتی، دو راه پیش رو دارید:

1. مراجعۀ حضوری به ادارۀ بهزیستی محل زندگی، ثبت درخواست و ارائۀ مستندات

2. ثبت‌نام در پیشخوان مجازی بهزیستی، ثبت درخواست و بارگذاری مستندات

همچنین با مراجعۀ حضوری به کمیتۀ امداد محل زندگی خود یا ثبت درخواست غیرحضوری در سامانۀ مدیریت خدمات دولت یا سامانۀ هوشمند امداد «سُها»، از خدمات پرداخت حق بیمه استفاده کنید. البته تمرکز اصلی کمیتۀ امداد بر خدمات‌دهی به زنان سرپرست خانوار مناطق روستایی و عشایر است؛ اما سازمان بهزیستی فارغ از محل سکونت، پس از احراز صلاحیت، خدمات متنوع خود را به تمام زنان سرپرست خانوار می‌دهد.

اگر این شروط را دارید، همین امروز برای ثبت‌نام در بهزیستی اقدام کنید:
- ایرانی هستید. تابعیت جمهوری اسلامی ایران را دارید یا جزء اتباع خارجی دارای مجوز رسمی اقامت هستید.
- درآمد ماهانۀ خانواده‌تان از 40درصد حداقل دستمزد قانون استخدام کشوری کم‌تر است. مطابق با حداقل حقوق در سال 1403، یعنی درآمد ماهانه‌تان کمتر از 1میلیون و 423هزار تومان باشد.
- از مستمری بازنشستگی، ازکارافتادگی و بازماندگان مؤسسات یا قوانین حمایتی دیگر برخوردار نیستید.
- شرط اشتغال پایدار در زمان مراجعه و بررسی برای‌تان مقدور نیست.
- تأیید ازکارافتادگی سرپرست خانوار از طریق پزشک معتمد سازمان یا ارائۀ گواهی فوت، طلاق‌نامه یا مدارک معتبر از مراجع قضایی دال بر متواری بودن همسر نیز از دیگر شروط عضویت است.