سواد مالی مقوله‌ای ضروری برای مردم همۀ کشورهاست؛ اما جوامع مختلف رویکرد متفاوتی به آن دارند و مردم در مسیر کسب آگاهی‌های مالی با موانعی دست به گریبان‌اند. برای آشنایی با سواد مالی در کشورهای مختلف، شناخت الگوها و بهره‌وری از آن‌ها، آکادمی هوش مالی در مجموعه گفت‌وگوهایی اختصاصی با صاحب‌نظران کشورهای مختلف، رویکردها و مسائل موجود در دیگر نقاط جهان را بررسی می‌کند. 

پروفسور مهدی نوربخش، استاد روابط خارجی و تجارت بین‌الملل دانشگاه هریسبورگ، که شناخت کافی از مردم و ساختار حاکمیتی آمریکا دارد، از سواد مالی در این کشور می‌گوید. آن چه در ادامه می‌آید، مصاحبۀ اختصاصی آکادمی هوش مالی با این استاد دانشگاه آمریکاست.

وقتی سواد مالی مردم جامعه افزایش یابد، آن‌ها در زندگی به ثبات می‌رسند و می‌دانند چطور امور مالی‌شان را مدیریت کنند. این فرایند باعث می‌شود ارزیابی دقیقی از توان مالی خود داشته باشند و با استفاده از آن، در بازارهای مالی مشارکت و سرمایه‌گذاری کنند و پس‌انداز داشته باشند.

سواد مالی شهروندان بسیار مهم است؛ چون نه تنها وضع زندگی‌شان را بهبود می‌دهد، بلکه با ایجاد نیروی کار متخصص در بخش‌های مختلف، به جامعه هم کمک می‌کند. برای مثال، بسیاری از خانواده‌ها در آمریکا به این درک رسیده‌اند که باید برای تحصیلات فرزندان‌شان در دانشگاه پس‌انداز کنند. در نتیجه، از هر خانواده چند فرد تحصیل‌کرده وارد جامعه می‌شود. سواد مالی اعضای خانواده، هم باعث رفاه نسبی خود آن‌ها و هم ایجاد نیروی کار می‌شود.

هر چند آمریکا از نظر صنعتی و اقتصادی توسعه‌یافته است، متأسفانه بسیاری از مردم در زمینه‌های مالی تعلیم‌ ندیده‌اند. آن‎‌ها دربارۀ مالی شخصی یا امور اقتصادی کشورشان اطلاعات دقیقی ندارند. در مدارس آمریکا دوره‌های آموزش مالی در سطح دبیرستان برای دانش‌آموزان در نظر گرفته می‌شود؛ اما وقتی به بخش بزرگی از مردم آمریکا می‌رسیم، بسیاری از آن‌ها از سواد مالی کافی برخوردار نیستند.

در میان آمریکایی‌ها کسانی هستند که در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور، از جمله بازار سهام و مؤسسه‌های مالی فعالیت دارند و میزان درک‌شان از بازار و امور اقتصادی بسیار زیاد است؛ اما گمان می‌کنم فقط 30 درصد مردم در این دسته قرار می‌گیرند و 70 درصد سواد مالی کافی ندارند.

میزان دسترسی مردم آمریکا به خدماتی که مؤسسه‌های مالی ارائه می‌دهند، بسیار زیاد است؛ چون نهادهای مالی این کشور فرا‌تر از بانک هستند و به نهادهای مالی بسیار مفصل تبدیل شده‌اند. در واقع، آن‌ها به جز کارهای روزانۀ بانکی، همۀ خدمات، اعم از پرداخت اقساط و قبض‌ها را خودشان برای مشتری‌ها انجام می‌دهند و مدیریت امور مالی مشتری را به دست می‌گیرند. برای هر مشتری، مسئولی در بانک در نظر گرفته می‌شود که هر سه ماه یک بار گزارش‌ها، مشکلات حساب و توصیه‌های مالی را با او در میان می‌گذارد.

بازاریابی مؤسسه‌های مالی در آمریکا به گونه‌ای است که بسته به ویژگی‌های مشتری، یعنی میزان وفاداری او به بانک و پولی که در آن مؤسسه رد و بدل می‌کند، خدمات گسترده‌ای در اختیارش قرار می‌گیرد. بنابراین، در آمریکا مشتریان مخصوص نهادهای بانکی، مسئولانی دارند که همۀ مشکلات آن‌ها را حل می‌کنند و از آن‌جا که این مؤسسه‌ها با هم رقابت دارند، اعتماد مشتری‌ها را جلب می‌کنند. در نتیجه، دسترسی‌ آمریکایی‌ها به همۀ خدمات بانکی و مالی زیاد است.

حدود 90 درصد مردم آمریکا به صورت مستقیم در بازار سهام مشارکت ندارند؛ اما طبق قانونی که در این کشور وجود دارد، وقتی فردی در مؤسسه، دانشگاه یا شرکتی مشغول به کار می‌شود، آن مؤسسه یا شرکت کارمندان را تشویق می‌کند بخشی از درآمدشان را در حسابی پس‌انداز کنند. خود شرکت هم موظف است درصدی روی آن مبلغ بگذارد. همۀ این مبالغ روانۀ صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌شود. بنابراین، تمام کسانی که در مؤسسه‌ها و شرکت‌ها مشغول به کارند، به صورت غیرمستقیم در بازار سهام هم مشارکت دارند و بورس آمریکا با همین ساز و کار فعالیت می‌کند. به واسطۀ این قانون، افراد تشویق به پس‌انداز می‌شوند و دست‌کم برای بازنشستگی پولی کنار می‌گذارند.

در آمریکا کارمندان به اجبار مبلغی از درآمد ماهانۀ خود را به نظام تأمین اجتماعی می‌پردازند. مبلغی که نظام تأمین اجتماعی به بازنشسته‌ها پرداخت می‌کند، به درآمد آن‌ها و اینکه در چه سنی خود را بازنشسته کرده‌اند، بستگی دارد. مستمری دولت به آمریکایی‌ها کمک می‌کند در فقر زندگی نکنند. با توجه به اینکه در این سن مردم دیگر قسطی بابت مسکن و خودرو پرداخت نمی‌کنند و عموماً فرزندان‌شان کنارشان نیستند، با این مستمری زندگی نسبتاً آرامی دارند؛ اما برای بسیاری از خانواده‌های آمریکایی این مبلغ کافی نیست و حتماً باید پس‌انداز هم داشته باشند. این پس‌انداز آن‌ها را قادر می‌سازد استانداردهای زندگی را حفظ کنند. همان‌طور که قبلاً اشاره کردم، آن بخشی از جمعیت آمریکا که کار می‌کند و حقوق ماهانه می‌گیرد، همواره به پس‌انداز تشویق می‌شود. مبالغی که به صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌رود، در واقع مکمل مستمری نظام تأمین اجتماعی است.

اصولاً در خانواده‌های آمریکایی، تصمیم‌گیری‌های مهم مالی، شامل مدیریت امور مالی و سرمایه‌گذاری برای آینده، به عهدۀ مردهاست و آن‌ها خودشان را مسئول می‌دانند که امنیت مالی اعضای خانواده را تضمین کنند. هر چند باید یادآور شوم که ممکن است برخی خانم‌ها تصمیم‌های مالی بهتری نسبت به همسران‌شان بگیرند، شواهد نشان می‌دهد مردها بیشتر از زن‌ها در دنیای مالی حضور دارند. از این رو، بیشتر برای مدیریت این امور فعالیت و تلاش می‌کنند.

این مطلب را در خبرگزاری برنا بخوانید.