سواد مالی مقوله‌ای ضروری برای مردم همۀ کشورهاست؛ اما جوامع مختلف، رویکرد متفاوتی به آن دارند و مردم در مسیر کسب آگاهی‌های مالی با موانعی دست به گریبان‌اند. برای آشنایی با سواد مالی در کشورهای مختلف، شناخت الگوها و بهره‌وری از آن‌ها، آکادمی هوش مالی در مجموعه‌ گفت‌وگوهایی اختصاصی با صاحب‌نظران کشورهای مختلف، رویکردها و مسائل موجود در دیگر نقاط جهان را بررسی می‌کند. در این قسمت، پروفسور ویلیام بیمن، استاد و رئیس دانشکدۀ مردم‌شناسی در دانشگاه مینه‌سوتا، که شناخت کافی از مردم و ساختار حاکمیتی آمریکا دارد، از سواد مالی در این کشور می‌گوید. آن چه در ادامه می‌آید، مصاحبۀ اختصاصی آکادمی هوش مالی با این استاد مردم‌شناسی است.

آموزش سواد مالی مسألۀ بسیار مهمی است. مدام در رسانه‌ها و مطبوعات می‌بینیم و می‌خوانیم که سواد مالی کودکان آمریکایی نسبت به گذشته کمتر شده و باید درس‌‌ها و دوره‌هایی با این موضوع در پایه‌های مختلف آموزشی گنجانده شود.

بعضی از مردم آمریکا با داشتن دو یا سه شغل، از عهدۀ هزینه‌های‌شان برنمی‌آیند. مطالعات نشان می‌دهد احتمال آن که افراد با سطح تحصیلات پایین‌تر به فقر دچار شوند، بیشتر است. بنابراین، برنامه‌ریزی مالی برای آینده ضروری است؛ اما نقص‌هایی در سیستم آموزشی وجود دارد و این مهارت‌ها به خوبی به کودکان و نوجوانان آموزش داده نمی‌شود.

در گذشته آموزش‌های مالی و مالیِ شخصی خانواده، هم در دبیرستان و هم در پایه‌های دیگر گنجانده شده بود. دانش‌آموزان در درسی به نام «تعلیمات مدنی» با آموزه‌های مالی و مهارت‌های زندگی آشنا می‌شدند. با تغییر نظام آموزشی در دوران ریاست‌جمهوری بوش و تأکید بیشتر بر درس‌هایی مانند ریاضی، علوم و ادبیات، آموزش‌های مالی در مدارس کمتر شد. رویکرد سیاست‌گذاران نظام آموزشی در آن دوره این بود که کودکان می‌توانند این مهارت‌ها را در خانه بیاموزند و نیازی به آموزش در مدارس نیست. البته باید این نکته را یادآور شوم که سیستم‌های آموزشی در ایالت‌های آمریکا متفاوت است. بنابراین، در بعضی ایالت‌ها آموزش سواد مالی در مدارس وجود دارد؛ اما قطعاً این آموزش‌ها یکسان نیست. به عقیدۀ کارشناسان، سطح سواد مالی جوان‌های آمریکایی نسبت به گذشته کاهش یافته؛ اما در میان تحصیل‌کرده‌ها بالاتر است.

بعضاً آموزش مهارت‌های مالی در خانواده‌ها نیز دیده می‌شود. برای مثال، سیستم پرداخت پول توجیبی به کودکان تغییر کرده است. بعضی از شرکت‌های آمریکا اقدام به صدور کارت‌های بانکی مخصوص کودکان کرده‌اند و خانواده‌ها از این طریق به فرزندان خود پول توجیبی می‌دهند. مزیت این روش این است که والدین بر میزان هزینه‌کرد فرزندان نظارت دارند. سبک زندگی با سرعت زیادی تغییر می‌کند و جوامع و خانواده‌ها باید با افزایش مهارت‌های مالی، خود را با این سبک تطبیق دهند

به دلیل تغییر نظام بازنشستگی، عدۀ زیادی از آمریکایی‌ها به صورت خودکار در بازار سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند. تا پیش از دهۀ هفتاد میلادی، مردم پس از بازنشستگی مبلغ ثابتی را به صورت مقرری سالانه دریافت می‌کردند؛ اما بعدها این نظام به طرح بازنشستگی 401 (کِی) تغییر کرد. در این روش، مبلغی از درآمد کارمندان کسر شده و در صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی سرمایه‌گذاری می‌شود. این روش بسیار ساده است و به صورت خودکار انجام می‌شود؛ اما کسانی که تحت پوشش این برنامه نیستند، باید به صورت مستقیم در بازار سهام سرمایه‌گذاری کنند.

در حال حاضر، آمار و ارقام نشان می‌دهد فقط 50 درصد از خانواده‌های آمریکایی در بورس سرمایه‌گذاری کرده‌اند. از آن‌جا که رشد بازار سرمایه سالانه و به طور متوسط 6 تا 7 درصد بوده، معمولاً به مردم توصیه می‌شود در بازار سهام سرمایه‌گذاری کنند؛ چون این آینده‌نگری به نفع آن‌هاست. ما مدام به آن‌ها می‌گوییم بورس آمریکا، اقتصاد آمریکا نیست؛ اما متأسفانه نیمی از آمریکایی‌ها آموزش‌های لازم برای سرمایه‌گذاری در این بازار را یاد نگرفته‌اند و این کار برای‌شان پیچیده است.

این مطلب را در روزنامۀ جام‌جم بخوانید.