رفتارهای مالی سالم؛ بدون غرر
ضرر از ندانستن
اگر در بازار خودرو دست دوم یا سایت‌هایی مانند دیوار گشت‌وگذاری کرده باشید، دیده‌اید خودروهایی از یک نوع و یک مدل (مثلاً تیبا سال 90) بر اساس شرایطی مانند رنگ، کیلومتر کارکرد، سابقه تصادف و... قیمت‌های متفاوتی دارند؛ این عوامل جانبی بر قیمت کالا اثر می‌گذارند. حال، آیا می‌شود شخصی خودروی خود را به دیگری بفروشد و خریدار کیلومتر کارکرد، رنگ و دیگر شرایط آن را نداند؟! این ندانستن، برای خریدار ریسک ایجاد می‌کند و احتمال زیان او را افزایش می‌دهد.
هر جهلی در معامله که منجر به خطر شود، «غَرَر» نام دارد. پیامبر خدا (ص) مردم را از معاملات غرری بازداشتند (تذکره الفقها، ج1، ص466). چنین معاملاتی موجب اختلاف، کشمکش، درگیری و دشمنی می‌شوند. در نتیجه عقل حکم می‌کند که ویژگی‌های مورد معامله، شفاف و روشن باشد تا از روی ندانستن، خطری متوجه طرفین نباشد. معاملات غرری باطل هستند. در یک خرید و فروش غرری، خریدار مالک محصول نمی‌شود و فروشنده نیز مالک پول نمی‌گردد. در نتیجه مصرف خریدار از محصول و فروشنده از پول، حلال نیست. علاوه‌بر این، اگر غرر ناشی از نیرنگ در دادوستد باشد، شخص فریب‌کار مرتکب گناه نیز شده است.
امام صادق(ع) می‌فرمایند: «اگر کسی دادوستدی انجام دهد که زمان تحویل محصول یا بهای آن مشخص نباشد، دادوستد درستی نخواهد بود».
به طور کلی می‌توان معاملات غرری را در چهار دسته طبقه‌بندی کرد:
1. جایی که در واقعیت محصولی وجود ندارد و خریدار یا فروشنده مال خود را در عوض چیزی می‌دهد که نیست. برای مثال، فروشنده می‌گوید هر چیزی که در جیب من یا در این جعبه سربسته است، به قیمت 100 هزار تومان به شما می‌فروشم در حالی که اصلاً چیزی در جیب یا جعبه وجود ندارد.
2. گاهی قدرت تحویل کالا یا خدمت وجود ندارد؛ برای مثال: شخصی تبلتش گم شده است و می‌گوید تبلتم را به 50 درصد زیر قیمت بازار می‌فروشم! چون فروشنده قدرت تحویل کالا را به مشتری ندارد، این معامله غرری است.
3. گاهی جنس، نوع، صفت یا مقدار محصول نامعلوم است. شخصی که چند درخت گردو دارد، می‌گوید نصف محصولاتم را 5 میلیون تومان می‌فروشم. اما خریدار اطلاع ندارد فروشنده چند درخت گردو دارد و حتی نوع گردو چیست (پوست کاغذی است که گران‌تر است یا خیر).
البته در بعضی موارد اطلاع نداشتن از تمام ویژگی‌های مورد معامله، باعث باطل شدن معامله نمی‌شود. این در صورتی است که ناآگاهی از ویژگی‌ها، خطر مالی قابل توجهی نداشته باشد. برای مثال، شخصی اعلام می‌کند هر کس تلفن همراه من را پیدا کند، 30 درصد قیمت آن را به او می‌دهم (قانون مدنی، ماده 563).
4. گاهی شرایط معامله، مبهم و خطرساز است. برای مثال فروشنده یک کالای وارداتی بگوید محصول را در هر جا که خواستم به خریدار تحویل می‌دهم و مشخص نکند کجا؛ در تهران، در منزل خریدار، یا در بندر چابهار؟
یا برعکس؛ خریدار به فروشنده بگوید مبلغ را هرطور که خواستم و هرجا که خواستم، پرداخت می‌کنم و مشخص نکند نقد یا نسیه؛ یا در صورتی که خریدار و فروشنده در دو شهر متفاوت باشند، خریدار به جای انتقال کارت به کارت، از فروشنده بخواهد در شهرش حاضر شود و پولش را نقداً تحویل بگیرد. این امور بر بهای تمام شده اثر می‌گذارند و نامعلوم بودن آن‌ها، معامله را باطل می‌کند.
شاید برای شما سؤال شود، خرید و فروش تخم مرغ شانسی و بسته‌های شانسی که خریدار نمی‌داند داخل آن بسته شانسی چیست، غرر و باطل است؟ در این موارد خریدار می‌داند جایزه داخل آن را می‌خرد و فقط خود جایزه مجهول است و اشکال ندارد. همچنین غرر به معنای جهلی است که منجر به خطر شود. معمولاً جوایزی که در بسته‌های شانسی قرار دارند در یک سطح قیمتی هستند و نداسنتن دقیق آن، خطر ندارد.
هشتگ‌های مرتبط
نظر خود را بنویسید
مطالب پیشنهادی
-
گزینههای روی میز مذاکره با طلبکاران
هنگام مذاکره با طلبکاران به چه نکاتی توجه کنیم؟
-
زنان، نزدیک به پسانداز و دور از سرمایهگذاری
براساس پژوهشها، زنان 40 تا 45 درصد کمتر از مردان، سرمایهگذاری میکنند.
-
-
نظرات
آموزنده بود. به امید علم و عمل بیشتر به حدود الهی.
مثل همیشه عالی بود دکتر جان
با سلام و درود فراوان . انشالله همه عزیزان معاملات پربرکت در زندگی داشته باشند
نگاه اسلام به معاملات مالی همیشه دقیق و جامع بوده ولی با توجه به حاکمیت تفکر غیراسلامی در جامعه، ادبیات اسلامی در معاملات مظلوم واقع شده و ای کاش بتوان این مظلومیت را حذف کرد... ممنون از مطلب عالیتون
سلام دکتر 10 ساله از علاقه مندان و دوستداران شما هستم و همیشه حرف جدیدی برای ما داشته اید سایه شما بر سر ما مستدام
به به چقدر عالی آدم بعد خوندن این مطالب جون میگیره و خیلی دلش نرم میشه ان شالله یه روز برسه که اساتیدی همچون شما همه علوم رو از معارف الهی استخراج کنند. فیزیک، شیمی، نجوم، طب ...
یکی از مسائل پیچیده فقهی رو به زبان ساده بیان کردید. خدا قوت
سلام خدا قوت هدف بیان به زبان ساده بود که محقق شده بود البته جا داشت آیات و روایات را اشاره کرد.
سلام متن، ادبیات روانی داشت مثالها به صورت ساده و قابل درک بیان شده موجز و مختصر بودن مطلب هم مناسب بود تشکر دکتر
دقیقا مواردی که اسلام بهش اشاره کرده و باعث میشه که راه هموارتری برای ما ایجاد بشه ولی متاسفانه که بصورت خودسر و خود رای داریم عمل میکنیم چندین ساله انشاالله که از نور اهل بیت و عنایت خدا به روشنی و آگاهی نسبی برسیم که بتونیم راهمون تشخیص بدیم ممنون از شما جناب دکتر که مطالب مفید ارائه میدید
اموزنده و عالی هست لطفا بیشتر از این مطالب بگذارید تا دیدگاه جوانان نسبت به احکام و عمل و رفتار اجتماعی بیشتر شود تا باعث شود جامعه ای مطلوب و روبه جلو داشنه باشیم
خیلی کاربردی و عالی . ممنون
سلام بسیار آموزنده و مفید و کاربردی بود. متن و مثالها ساده و قابل فهم و درک بیان شده بود .تشکر از شما
ممنونم عالی بود
بسیار عالی و جامع بود مطالب.ممنون از شما
با سلام و احترام بسیار مفید و کاربردی بود، ممنون از حسن توجه شما
با تشکر از مطالب بسیار عالی و آموزنده
بسیار مفید بود . ممنون
عالی بود و آموزنده استاد🙏🏼
بسیار اموزنده و کاربردی بود استاد ممنون🙏🏻
باسلام و احترام واژه غرر بسیار جامع توصیف شده و مثالهای ذکرشده باعث تفهیم بهتر موارد مختلف شده است. سلامت و پیروز باشید.
سلام استاد وقتتون بخیر خسته نباشید مثل همیشه عالی بود مسئله ای غرر رو بسیار جامع و کامل توضیح دادید و مثال های ارائه شده باعث درک راحت تر مطالب شده بود ممنونم
سلام استاد وقتتون بخیر خسته نباشید خیلی مفید بود و مثل همیشه عالی بود موضوع غرر رو به صور کامل توضیح دادید و با مثال هایی که زدید موضوع غرر قابل درک تر بود 🙏🏼
بسیار مفید و آموزنده بود ممنون بابت زحماتتون